In uitgeklede vorm barst de Boekenweek alsnog los

Zoveel mogelijk klanten in de winkel, dat is altijd het devies tijdens de Boekenweek. Maar dit jaar is alles anders. “We mogen vanwege corona maar één klant per 25 vierkante meter toelaten”, zegt Fabian Paagman, eigenaar van de vier Paagman-boekwinkels in Den Haag, Delft en Leidschendam. “Interviews of debatten met schrijvers zitten er niet in. Dat geeft te veel toeloop. Maar we houden wel signeersessies.”

Gelukkig heeft hij flink wat grote auteursnamen gestrikt. Bart Chabot, Adriaan van Dis en Ronald Giphart komen signeren. En zelfs de sterren van deze 86ste editie zijn van de partij: Hanna Bervoets en Roxane van Iperen, die dit jaar het Boekenweekgeschenk en -essay schreven. Zij signeren én geven een online interview.

Eigenlijk zou het feest al in maart losbarsten, maar het werd vanwege het virus uitgesteld. De Boekenweek begint daarom zaterdag en loopt tot en met 6 juni. Winkels mogen de 627.650 exemplaren van het geschenk ook daarna nog gratis uitdelen, om de drukte een beetje te spreiden.

Van betonnen doos naar boekenpaleis

Het filiaal in Leidschendam is er helemaal klaar voor, demonstreert Paagman. De gloednieuwe zaak ligt midden in de ‘Westfield Mall of The Netherlands’, een immens winkelcentrum dat recent een moderne metamorfose heeft ondergaan. “Deze vestiging is ons paradepaardje”, zegt hij trots. “Het was een betonnen doos, maar we hebben hem omgetoverd tot een waar boekenpaleis.”

Hij wijst op het hemelhoge, handgemaakte hekwerk van smeedijzer dat de ingang siert. Opvallend zijn ook twee spierwitte designwenteltrappen. Verder zijn er houten ‘wonderrooms’ waar je al grasduinend in kunt verdwalen, en een levensgroot standbeeld van een giraffe die met zijn kop in het spiegelplafond verdwijnt.

“We hebben bovenmatig veel geïnvesteerd in dit toegankelijke ontwerp”, vervolgt Paagman. “Eind september gingen we open, na jaren voorbereiding. Tweeënhalve maand later moesten we dicht vanwege de lockdown. Dat was ontzettend zuur.”

Een lockdown van 134 dagen

Zuur, dat woord is van toepassing op de hele sector. Na ruim een jaar corona en een lockdown van 134 dagen verkeren boekverkopers allesbehalve in een jubelstemming. Ondanks de overheidssteun lopen velen op hun laatste benen. Ze zijn door hun reserves heen en zuchten onder huur- en belastingschulden.

Online is de verkoop sterk gegroeid. Maar fysieke boekwinkels draaiden dit jaar 42 procent minder omzet dan in 2020, en toen was er ook al een enorme daling. “Heel zorgwekkend”, zegt Paagman. “Vooral boekhandels in stadscentra kwamen in de problemen. Wij hadden daar ook last van. Bovendien kwam onze winkel in Leidschendam niet in aanmerking voor allerlei steunmaatregelen omdat hij compleet nieuw was.”

Tientallen kleine boekhandels trokken in december de stekker eruit, weet Anne Schroën, directeur van de Koninklijke Boekverkopersbond. Zij vreest voor verschraling, ook bij winkels die wél doorgaan. “Boekhandels hebben geen geld meer om nieuwe boeken in te kopen”, zegt ze. “Het assortiment dreigt daardoor gedateerd te raken. De overheid zal moeten bijspringen om de sector weer op gang te krijgen.”

Paagman gaat ervan uit dat zijn bedrijf met 130 werknemers het redt. Wel vreest hij voor een nieuwe lockdown. “En het gaat zeker twee à drie jaar duren voor we weer wat vet op de botten hebben. We zijn jaren teruggeworpen in de tijd.”

Het publiek in Leidschendam merkt gelukkig niets van het leed achter de schermen. Karin Rill (60) en Claudia van Peer (27), tante en nicht, dwalen vrolijk door de winkel, op zoek naar Nijntje in Haags dialect. Het blijkt op voorraad. Dat de Boekenweek eraan zat te komen, wisten ze niet. “Ik lees vooral nog op de e-reader”, zegt Rill, “ik ben niet meer zo met boeken bezig.” Haar nicht heeft wél het liefst een echt boek in handen. “Dus bedankt voor de tip”, zegt ze. “Ik kom hier volgende week gewoon nog een keer.”

Lees ook:

Boekverkopers lijden zwaar onder de lockdown, uitgeverijen stellen nieuwe titels massaal uit

Boekwinkels lijden onder de lockdown. Met kunst- en vliegwerk probeerden ze de lockdown door te komen en het publiek te behouden.

Hanna Bervoets, schrijver van het Boekenweekgeschenk, is gefascineerd door de extremen

In haar Boekenweekgeschenk schetst Hanna Bervoets de wereld van de ‘content moderators’, die aanstoot­gevende filmpjes op internet controleren. Traumatiserend­­ werk. ‘Maar door de gedeelde ervaring ontwikkelen collega’s ook intense vriendschappen.’