In ‘Mars’ swingt de klassieke muziek soms met de felheid van een machtige bliksemschicht

Grachtenfestival
The Martians
Mars: Odysseys and Oddities
★★★★☆

De nieuwe voorstelling over Mars, heel toepasselijk in Rode Zaal van De Meervaart, begon met filmbeelden van de recente landing van de Perseverance Rover op de rode planeet. Gevolgd door het euforische applaus in het commandocentrum van de Nasa. De blazers van The Martians liepen onder die beelden als donkere schaduwen achter het blauwverlichte decor, en bliezen omineuze akkoorden. Als een soort contrapunt tegen al die uitzinnige euforie. Sterk begin.

Componist en contrabassist Camiel Jansen maakte Mars: Odysseys and Oddities in opdracht van het Grachtenfestival. Hij is daar voor twee jaar Nieuwe Maker en heeft carte blanche om muziektheater te maken. Zijn eerste ‘klassieke’ compositie, weg van zijn normale jazzy comfortzone, stond als een huis. Heerlijk mysterieuze, soms onaards mooie muziek met een goede swing, door Jansen zelf vurig aangestuurd op zijn contrabas.

Evangelist

Het stuk is meer oratorium dan opera of muziektheater. Geen theatrale handeling, geen kostuums of rekwisieten. Het begint na de Nasa-beelden met ruimtewetenschapper Lucas Ellerbroek, die als een soort evangelist het verhaal over de planeet vertelt. Hij heet ons welkom op onze reis naar Mars. Informatief is zijn tekst, en droogkomisch op het moment dat hij vertelt dat de hooggespannen verwachtingen over de planeet nogal ontnuchterend waren toen wij op Aarde de eerste foto’s te zien kregen. De beelden worden achter hem getoond. Geen marsmannetjes of marsmonsters, alleen stenen, stof en stilte.

En dan gaan we in zes etappes en drie intermezzi op weg. Drie fantastische zangers (Sanne Huijbregts, Anna Seriese en Pepijn van der Sande) zingen de associatieve teksten van Frank Siera, die eerder het geweldige libretto voor Willem Jeths’ opera Ritratto schreef. De muziek van Jansen schuurt aan tegen die van John Adams en Steve Reich, en bij de vibratoloze microfoonzang komen herinneringen aan Louis Andriessen boven.

Maar bovenal is de muzikale taal van Jansen die van hemzelf. Uiterst ingewikkelde, klassieke passages voor de acht blazers vallen met opvallend gemak in de jazzy bodem van contrabas, drums, piano en vibrafoon. En daar groeit vaak wat moois en origineels uit. Even verwacht je dat Jansen op het moment van de lancering het stijlkenmerk Die Rakete, van de 18de-eeuwse componisten uit Mannheim zal gebruiken - een snelle opeenvolging van noten de hoogte in. Maar zo één-op-één componeert Jansen niet. Bij hem is die lancering een spannende en stuwende opbouw van klank.

Hoogtepunt is het onderdeel Life on Mars – looking for Lucy, waarin de drie zangers waarlijk onbevreesd en messcherp ritmisch losbarsten op de tekst ‘Sky is the limit’ en ‘Thunderbolt in the air’. Inderdaad, muziek als een machtige bliksemflits in het heelal. De geconstrueerde chaos elders in de partituur werkt heel goed, en meer dan eens word je aangenaam verrast door een inventieve kleur of samenklank. Mars had dus een prima touch-down.

Lees ook:

Camiel Jansen maakte een grote voorstelling over de Marslanding. ‘Wat gaan we daar in ’s hemelsnaam doen?’

Het Grachtenfestival gaat naar Mars dankzij componist Camiel Jansen. Hij brengt een muzikale ode aan een historische gebeurtenis die nog gaat komen. Maar vinden we op Mars de hemel of de hel?