In ‘Luce’ heeft het zwart-witdenken de overhand gekregen

Luce is een zeventienjarige, Afro-Amerikaanse scholier. Een intelligente, atletische jongen die zich heeft ontwikkeld tot een eersteklas spreker. Luce is een modelleerling, een Obama in de dop. Zeker gezien zijn geschiedenis heeft hij een imponerende ontwikkeling doorgemaakt. Luce, gespeeld door het nieuwe talent Kelvin Harrison, groeide op als kindsoldaat in Eritrea. Hij werd op zijn zevende geadopteerd door een wit echtpaar in Arlington (Virginia). Zijn adoptieouders, vertolkt door Naomi Watts en Tim Roth, hebben hem liefdevol opgevoed, op basis van respect en vertrouwen.

Maar wat de Afro-Amerikaanse regisseur Julius Onah, afkomstig uit Nigeria en zelf opgegroeid in Arlington, in zijn vernuftig opgebouwde psychologische thriller vervolgens laat zien, is hoe moeilijk het is om je met een andere huidskleur en achtergrond vrij te bewegen in de huidige Amerikaanse samenleving.

Er wordt op Luce gelet. In het bijzonder door zijn Afro-Amerikaanse geschiedenislerares, met vlammende ogen gespeeld door Octavia Spencer. Zij schrikt als Luce een opstel inlevert over politiek filosoof en revolutionair Frantz Fanon wiens gedachtengoed door haar wordt gereduceerd tot radicaal en gevaarlijk. Luce laat met zijn opstel juist zien dat hij het vermogen bezit om zich te verplaatsen in het perspectief van de ander, in dit geval Frantz Fanon. Een vermogen dat zijn lerares lijkt te ontberen. Ze pikt er alleen uit wat ze wil zien: een mogelijk gevaar. Ze vindt ook dat ze het recht heeft om Luce’s kluisje te doorzoeken, en als ze illegaal vuurwerk vindt, is het hek van de dam. Ze licht Luce’s ouders in die ook schrikken.

Een sfeer van verdachtmakingen en aannames

Opmerkelijk is dat er aanvankelijk niet rechtstreeks wordt gecommuniceerd met Luce, niet door zijn lerares en niet door zijn ouders. Er ontstaat zo een sfeer van verdachtmakingen en aannames waarin alle betrokkenen steeds verder verstrikt raken. Het geeft de regisseur de ruimte om samen met co-scenarist J.C. Lee, op wiens toneelstuk de film is gebaseerd, vragen op te werpen over racisme, identiteit en perceptie, over wie je bent en hoe anderen je zien.

Duidelijk wordt dat de lerares in stereotypen denkt. Luce heeft voor haar symbolische waarde als de succesvolle Afro-Amerikaan. Zo lang hij perfect is, is hij acceptabel. Luce voelt de druk om aan het beeld van de geslaagde zwarte leerling en ideale adoptiezoon te voldoen. Zo gauw hij verdacht wordt gemaakt, en dat maakt de film zo heerlijk onvoorspelbaar, begint hij te manipuleren, en juist meer twijfel en verwarring te zaaien. Het geeft de film de allure van een spannend schaakspel.

‘Luce’ haalt veel overhoop en niet alles is even geslaagd. De scènes met de ‘gekke’ zus van de lerares ogen wat overspannen. Maar ze dienen wel een doel. De zwarte lerares heeft zo’n grote aversie van imperfectie ontwikkeld dat ze zich schaamt voor haar eigen familie. Luce ziet het. Hij registreert het allemaal, en navigeert tussen alle gevoeligheden. Het is daarbij duidelijk dat de microkosmos van de school staat voor de grotere wereld daarbuiten. We zien een samenleving waarin het zwart-witdenken de overhand heeft, waarin geen grijstinten mogen bestaan.

Luce (Latijn voor licht) is de naam die de zoon van zijn adoptieouders heeft gekregen. Hij is het licht in de duisternis. Mooi, zou je zeggen, maar de film laat je juist voelen hoe verstikkend het is om een rolmodel te zijn. Of zoals Luce zelf zegt: ‘I either get to be a saint or a monster’. Heel mooi hoe de film vanuit die gedachte een lans breekt voor mensen als complexe wezens.