In Haydns ‘Stabat Mater’ brullen de trombones afschrikwekkend mee

Muziekredacteur Peter van der Lint tipt het opvallendste album van de week, en nog drie platen die je niet wilt missen.

René Jacobs
Haydn Stabat Mater
*****

Je kunt de klok erop gelijkzetten. Als René Jacobs een compositie aanpakt – of beter: bij de lurven grijpt – dan gebeuren er muzikaal bijzondere dingen. En meestal heeft Jacobs ook nog een interessante twist achter de hand. Het is bij deze gloednieuwe opname van Joseph Haydns Stabat Mater niet anders. Haydn leidde het stuk voor het eerst op Goede Vrijdag 1767 in de Schlosskirche van de prinselijke familie Esterházy in Eisenstadt.

In die vorm kennen we de compositie, maar in 1803 bewerkte de oude Haydn zijn Stabat Mater samen met zijn leerling Sigismund Neukomm. Aan de oorspronkelijke bezetting van strijkorkest, twee hobo’s en orgel werd een hele blazerssectie toegevoegd: fluit, klarinetten, fagotten, hoorns, trompetten en trombones. En ook nog pauken. Haydns werk was toen al uitermate populair, vooral in Frankrijk, en stak daar zelfs Pergolesi’s Stabat Mater naar de kroon.

Het is deze late versie die Jacobs wilde opnemen (waarschijnlijk een plaatpremière), en de redenen daarvoor openbaren zich in alle van de veertien delen van deze prachtige opname. Een ander bewijs voor de kwaliteit van het geheel is de uitstekende toelichting van de Duitse musicologe Silke Leopold in het booklet. Muziekgeschiedschrijving op haar best.

In de 1803-versie krijgt vooral de bas-aria Flammis arcis ne succendar extra vleugels. Met hoorns en pauken wordt het tempo daar door Jacobs aangejaagd en als de uitstekende Christian Immler in de tekst bij de Dag des Oordeels aangekomen is, brullen de trombones afschrikwekkend met hem mee.

Jacobs heeft het Kammerorchester Basel en de Zürcher Sing-Akademie tot in de puntjes voorbereid, en hij sleept zangers en musici opwindend mee. Veel sopranen struikelen over de coloraturen in het slotdeel Paradisi gloria, maar niet Birgitte Christensen, die ook verder op deze opname prachtig zingt, net als tenor Steve Davislim en alt Kristina Hammarström. Opnieuw een referentie-opname van Jacobs met op de cover de wonderschone treurende Maria van Rogier van der Weyden.

Ook beluisterd

Julia Bullock – Walking in the Dark

Het debuutalbum van Julia Bullock komt nogal binnen. De release viel samen met haar indringende vertolking van Joséphine Baker in het Opera Forward Festival. Ze werkt voor het album samen met haar echtgenoot Christian Reif, pianist en dirigent. Hoofdmoot is Samuel Barbers Knoxville: Summer of 1915, ooit het domein van Dawn Upshaw, toevallig een van Bullocks leraren. Een zeer divers album is het, waarop Bullock al haar kwaliteiten kwijt kan, van gospelzangeres tot klassieke sopraan. Mooist van al is het simpele lied One by One van Connie Converse. Tekst en muziek in sublieme samenhang.

Kirill Petrenko – Sjostakovitsj

De chef-dirigent van de Berliner Philharmoniker heeft geen platencontract. Kirill Petrenko gelooft niet zo in gestolde uitvoeringen. Dus willen we wat horen van deze geniale dirigent dan zijn we aangewezen op de live-opnamen die het orkest zelf sporadisch uitbrengt. De nieuwste uitgave is een box met de symfonieën 8, 9 en 10 van Sjostakovitsj. De kille precisie waarmee Petrenko en zijn superorkest Sjostakovitsj hier te lijf gaan is opwindend, angstaanjagend en groots tegelijk. Superieure en intense verklankingen van de getuigenissen van een componist wiens artistieke leven in deze periode voortdurend vermorzeld dreigde te raken. Leg de prijzen maar vast klaar.

Calefax – An American Rhapsody

Het Nederlandse rietkwintet Calefax is vaak in de Verenigde Staten geweest en heeft daar een trouwe aanhang opgebouwd. En is een inspiratie geweest voor rietblazers daar. In de VS zijn maar liefst 28 rietkwintetten actief, met allemaal Calefax als voorbeeld. Op dit Amerikaanse album zijn de arrangementen zoals altijd verbazingwekkend. Gershwins Rhapsody in Blue bijvoorbeeld, maar ook muziek van Billy Holiday, Duke Ellington en Stevie Wonder. Van de herontdekte zwarte componiste Florence Price speelt Calefax een bewerking van een pianosonate.