In feelgoodfilm ‘Green Book’ gaan we op tournee door het racistische zuiden

Het nu al voor zes Oscars genomineerde ‘Green Book’ wordt in sommige kringen even hard bekritiseerd als dat het in andere kringen geprezen wordt. Wat is er aan de hand? ‘Green Book’ is een op feiten gebaseerde roadmovie over de zwarte muzikant Don Shirley en de witte bodyguard Tony Vallelonga die anno 1962 op tournee gaan door het racistische zuiden van de Verenigde Staten. Het scenario is van Vallelonga’s zoon, die het baseerde op gesprekken met zijn vader en die naar eigen zeggen ook een paar keer met Shirley sprak. Het is een typische Hollywood feelgoodfilm over twee mannen die hun onderlinge verschillen overbruggen en in de slotakte tot een diep menselijke verstandhouding komen.

Don Shirley is een erudiete en briljante muzikant die meerdere talen spreekt en hecht aan goede manieren. Tony Vallelonga – bijgenaamd Tony Lips, omdat hij nooit ophield met praten – is een krachtpatser van Italiaanse komaf die behalve etensresten vooral obsceniteiten uitspuugt. Ze moeten elkaar niet, maar Tony heeft geld nodig en Don Shirley bescherming. Moet je van zo’n verhaal in een tijd van toenemend racisme een feelgoodfilm maken? Die suggereert dat het allemaal wel goedkomt tussen mensen en daarmee misschien gewoon z’n kop in het zand steekt?

Grotesk

De motieven achter de film zijn ­bovendien in twijfel getrokken, ­nadat zowel van regisseur Peter Farrelly als scenarist Vallelonga ongelukkige tweets over onder meer moslims opdoken: is ‘Green Book’ dan niet gewoon een cynische formulefilm die de ophef over racisme gebruikt om er geld mee te verdienen? Of is het een film die de maatschappij een spiegel voor wil houden? Plus: er zit iets hypocriets in. De film doet verontwaardigd over het evidente racisme van de segregatie, waarin Don Shirley de rijke zuiderlingen wel mag vermaken maar niet in dezelfde hotels mag overnachten en niet in dezelfde restaurants mag eten. Tegelijk besteedt de film belachelijk veel aandacht aan het feit dat de zwarte man niet van kippenpootjes houdt en die op aanraden van de witte man toch leert eten. Als je weet dat de liefde voor kippevlees een racistisch vooroordeel is als het om de zwarte cultuur gaat, dan zijn die scènes pijnlijk en misplaatst.

Het zijn de hoofdrollen van Mahershala Ali en Viggo Mortensen die ‘Green Book’ uittillen boven het ­niveau van goedbedoeld melodrama. Er schuilt iets grotesks in de overdreven finesse van Don Shirley en de lompheid van Tony Lips. Alsof hier behalve de strijd voor ­gelijkheid een klassieke strijd wordt gevoerd tussen verstand en gevoel, tussen het apollinische en het dionysische, voor liefhebbers van Nietzsche. En dat er aan het eind, als die twee bij elkaar komen, pas echt geleefd kan worden. Dat we elkaar nodig hebben om echt te leven. Het is maar een gedachte. Andere zijn mogelijk.

Filmrecensies

Elke week worden de nieuwste films besproken door onze recensenten. U leest de recensies hier.