In de Corona-kreukels: de jeugd is eerder wanhopig dan verwend

Uit zelfbescherming heeft Erik (23) de keuze gemaakt om vrienden te blijven zien, tegen de regels in.” Het was een opmerkelijke zin in de reportagespecial In de coronakreukels van BNNVara woensdag. De titel verwijst naar Sophie Hilbrands mentale gezondheidsserie Sophie in de mentale kreukels en gaat over hoe jongeren met de coronalockdown worstelen.

Erik (geen achternaam gegeven) stelde zijn keuze helder. Na een sombere jeugd ging het net beter met hem, tot corona opdook. Hij stopte met zijn online lessen, voelt geen perspectief en zakt weg in zijn depressie. Alleen verboden sociaal contact houdt hem weg van suïcidale gedachtes. “Misschien is het heel egoïstisch”, legt hij vriendelijk uit: “Moet ik míjn leven gaan geven, of potentieel het leven van iemand anders? Dan is de keuze snel gemaakt.” Hij gaat dus illegaal naar een feestje met wat vrienden en laadt weer op.

Het geeft te denken. De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema en andere prominenten sprongen onlangs in de bres voor de jeugd, die met de lockdown een erg hoge prijs betaalt voor bescherming van ouderen. Prompt zagen we reportages van een feestend Vondelpark. “Het mag niet, maar we doen het toch. Anders worden we depressief”, lachte een meisje.

Ervaringen van zeven jonge mensen

Wat is het nou, maken jongeren misbruik van de sympathie die ze krijgen? Al gauw klinken argumenten dat deze generatie gewoon minder weerbaar is. De pubers en twintigers groeiden op met ouders die hen de moeilijkheden en soms krappe portemonnee van hun eigen jeugd wilden besparen. Curling-ouders.

Klinkt herkenbaar, maar particuliere levens zijn tegelijk stukken complexer, liet presentator Jurre Geluk terecht zien. Hij liet zeven jonge mensen uit alle hoeken van het land eens zélf hun ervaringen vertellen. Niet per se representatief, wel indrukwekkend.

Hun situatie is bekend: structuur, school en sociale uitlaatklep zijn weggevallen, en vooral de jongeren verloren hun flexbaantje: 60.000 minder dan in 2019, volgens het CBS. Die avondjes bier tappen gaven ook vrijheid, perspectief, een bredere wereld.

Beknelde jonge zielen

Wat gezeur leek over gemiste gezelligheid, werd in de gesprekken met Jurre Geluk al gauw een echt verhaal. Zo zit Isabelle (16) op haar bed; dat kamertje is haar wereld. Voor de rest viel die uit elkaar want haar ouders liggen ook nog in scheiding. Haar vader was in een week het huis uit; ze mag hem, als ‘ander huishouden’, nu niet meer knuffelen. Een gewoon, maar schrijnend verhaal.

Reno (18), Alyssa (12) en Erik illustreren hoe bestaande psychische problemen nu verergerd raken. Esther (18) is ‘gewoon’ gezond, maar zit met haar zus samen op een klein zolderkamertje. Allemaal beknelde jonge zielen.

De allerergste was nog wel die van de avontuurlijke Amsterdammer Pepijn Remmers (14), die met designerdrug 3-MMC een weg zocht uit de leegte, vertelde zijn broer Boris (18). In januari stierf hij ’s nachts in een tentje door koolmonoxide van het apparaat dat hem op zijn trip warm moest houden.

De overleden Jeroen van Merwijk zei nog in het mooie, herhaalde Volle zalen woensdag: “Ik zit er niet mee dat ik dood ga, ik heb mijn leven gehad.” Knap. Hij kon het overzien, de jeugd nog absoluut niet. Onder al die pogingen om iets van genot te ervaren, zit meer wanhoop dan we denken.

Vijf keer per week schrijven Renate van der Bas en Maaike Bos columns over televisie.