In begin medio eind 2021

Een lezer struikelt over de volgende zin uit Trouw van woensdag 1 maart: ‘De Nederlandse wetenschapper onderzocht zelf in begin 2021 de oorsprong van het virus’. Het gaat hem om dat ‘in begin 2021’. Moet dat niet zijn ‘begin 2021’ of ‘in het begin van 2021’? En hij merkt nog op: ‘Vaak wordt ‘in’ weggelaten bij de aanduiding ‘begin’.’

Mijn taalgevoel gaat wel mee in wat de lezer signaleert, maar ik denk dat het grammaticaal moeilijk hard te maken is. Je hebt ‘na begin 2021’ en ‘voor begin 2021’, dus waarom niet ‘in begin 2021’?

In eerste instantie is ‘begin’ een voorbepaling bij sommige tijdsbepalingen. Je kunt zeggen ‘begin volgende week’, ‘begin vorig jaar’, en dus ook ‘begin 2021’, maar weer niet ‘begin vandaag’ of ‘begin tussen vijf en zes’, laat staan ‘begin een hele tijd’.

In al die gevallen kun je ‘begin’ weglaten. Je kunt dus zeggen ‘Ik ben begin volgende week thuis’ maar ook ‘ik ben volgende week thuis’. Natuurlijk is er dan betekenisverschil, maar grammaticaal kan ‘begin’ wegblijven. Behalve bij jaartallen. Je kunt wel zeggen ‘Ik was begin 2021 ziek’ maar niet ‘Ik was 2021 ziek’. Wat is daar aan de hand?

Voorzetsel

Bij jaartallen lijkt ‘begin’ de functie van het voorzetsel te vervullen. De lezer veronderstelt dat ‘in’ is weggelaten, maar ik denk dat ‘begin’ hier zelf het voorzetsel is. Dat verklaart het taalgevoel. Taalgebruikers die ‘begin’ als voorzetsel zien, voelen ‘in begin 2021’ aan als de opeenvolging van twee voorzetsels, dus dubbelop. Anderen, die ‘begin’ niet als voorzetsel opvatten, zien geen bezwaar in ‘in begin 2021’.

Het voorzetsel ‘begin’ staat al genoemd in een proefschrift over voorzetsels van Nard Loonen uit 2003, samen met onder andere ‘eind’ (‘eind 2021’) en ‘medio’ (‘medio april’). Bij die laatste moet ik altijd denken aan de voetballer Ruud Krol, die ooit ‘medio half mei’ zei.