Imposante beelden overstijgen exotisme

Tenslotte wikkelen de vrouwen een ongeveer zeven maanden oude baby in de lappen stof. Nadat ook dat kind uitgebreid gezegend is, lossen de kleuren, vormen en gestalten snel op in een oogverblindend wit licht. Met deze fascinerende openingsbeelden van 'Beshkempir' verwijst regisseur Abdikalikov naar een oude traditie in zijn vaderland Kirgizië.

De ouders van kinderrijke gezinnen schenken daar hun zoveelste nakomeling, zodra die van de borst af is, aan een echtpaar dat geen kinderen kan krijgen. Bij de rituele overdracht zijn altijd vijf oude vrouwen betrokken die het kind geluk toewensen.

Aktan Abdikalikov is zelf zo'n Kirgizisch adoptiekind. Als om het autobiografische karakter van zijn film te beklemtonen, gunde hij de hoofdrol aan zijn eigen zoon Mirlan. Ook de naam van de hoofdpersoon laat aan duidelijkheid niets te wensen over. 'Beshkempir' betekent namelijk 'vijf oude vrouwen'.

Na zijn imponerende introductie maakt Abdikalikov een sprong in de tijd. Vermoedelijk om dat te accentueren schakelt hij dan van kleur over op zwart-wit.

Beshkempir had een gelukkige jeugd. Nu begint hij te puberen en ontdekt hij de andere sekse. Wanneer hij verliefd wordt op Ajnoera, is zijn beste vriend zo jaloers, dat hij Beshkempir uitmaakt voor vondeling en wees.

Dat nieuws ontregelt zijn leven. Beshkempir wordt voor zijn vriendjes het mikpunt van spot, voelt zich in de steek gelaten en verliest tot overmaat van ramp ook nog zijn geliefde oma.

Door al die negatieve ervaringen ontwikkelt hij zich echter ook razendsnel tot een jongvolwassene die in het reine komt met zijn trauma's en frustraties en het aandurft serieus werk te maken van zijn jeugdvriendinnetje Ajnoera.

'Beshkempir' ontleent zijn bekoring voor een groot deel aan het exotisme. Abdikalikov maakt je vertrouwd met exotische zeden en gewoonten waarvan je het bestaan niet eens vermoedde. Ook laat hij met documentaire precisie zien wat zich dag in dag uit zo al afspeelt in een klein dorpje ergens in het verre Kirgizië.

Maar bovenal is Abdikalikov een meestercineast. Zijn zwart-wit beelden zijn prachtig gekadreerd, schitterend van compositie en vergasten de kijker op zinvolle wijze op alle denkbare tinten tussen diepzwart en helwit. Van het gesproken woord maakt hij zelden gebruik. De beelden en niets dan de beelden vertellen bij hem het verhaal. Als er dan al eens iets benadrukt moet worden, doet Abdikalikov dat bij voorkeur niet met woorden, maar met geluiden of kleuren.

De geluidsband van 'Beshkempir' is een film zonder beelden. Het geruis van bomen, gekwetter van vogels, geblaf van honden, gezoem van wespen, geklater van beekjes, getik van hamers laat zich beluisteren als een symfonie van Beethoven.

IJzersterk zijn ook de schaarse ogenblikken waarop Abdikalikov in het zwart-wit gedeelte van zijn film opeens wel gebruik maakt van kleur. Op die momenten benadrukt hij heftige emoties. Zo zien we de jongen in zwart-wit beelden op bed liggen, terwijl zijn hand in zijn broekje glijdt en zijn geslacht beroert. Opeens fladdert er, in kleur, met veel kabaal een prachtig vogeltje zijn slaapkamer binnen, dat vervolgens tegen een raam botst en versuft neerstort. De knaap pakt het vogeltje op en gunt het na langdurige liefkozing de vrijheid. Met een dergelijk tafereel overstijgt Abdikalikov het exotisme en laat hij zien dat hij een filmer pur sang is.