Iemands anders’ examen nakijken

In het radioprogramma De Taalstaat had taalkundige Marc van Oostendorp het over het “nakijken van iemands anders’ examen”. Ik kon natuurlijk niet horen of hij een apostrof achter het woord anders uitsprak, maar waarom zei hij iemands? Ik geloof dat ik ook heel sterk die neiging zou hebben, zeker in spreektaal, maar iemand anders’ is beter te beredeneren.

‘Iemand anders’ is een bijzondere woordgroep. Hij lijkt enigszins overeen te komen met ‘iets ouds’, maar bij ‘iemand’ kun je moeilijk een ander woord toevoegen. ‘Iemand ouds’, ‘iemand leuks’, dat kan allemaal niet. Alleen ‘iemand anders’.

Kenners zien de tweede naamval

De kenners zullen er een zogeheten tweede naamval in zien, een genitief, net als in ‘Marcs examen’. Het feit dat je ‘iemand anders’ examen’ ook kunt invullen als ‘Marcs examen’ is een argument om inderdaad te zeggen dat ‘iemand anders’ hier in zijn geheel in de genitief staat.

Waar staat de genitief-s in een woordgroep met nabepalingen? Die staat gewoonlijk alleen achter het laatste woord. Bij een langere naam zeg je ‘Marc van Oostendorps examen’, en ook als je ‘mijn collega’s examen’ verder aanvult tot ‘Mijn collega Marcs examen’ krijgt alleen het laatste woord een ‘-s’. Verder kan de ‘-s’ vervangen worden door het woordje ‘z’n’, en ook dat staat alleen aan het eind (‘Mijn collega Marc z’n examen’). Het is ‘iemand anders z’n examen’ en niet ‘iemand z’n anders examen’.

Het voelt niet goed in spreektaal

Toch voelt ‘iemand anders’ examen’ in spreektaal niet goed, ik denk vooral omdat je die genitief-s achter ‘anders’ niet hoort (en je ziet de apostrof niet). Vandaar dat je als taalgebruiker de sterke neiging hebt om de genitief te ‘spreiden’ over de gehele woordgroep.

Op het internet lijkt ‘iemands anders’ wel veel minder voor te komen dan ‘iemand anders’. Als je zoekt op ‘iemand(s) anders naam’ komt de variant met ‘iemand’ bijna tien keer zo vaak voor.