Normaal krijgen sociale media kritiek omdat ze fysiek contact in de weg kunnen staan. Maar ten tijde van social distancing overbruggen ze juist een kloof.
's Ochtends bijpraten met een kopje koffie, vrijdagmiddag borrelen of een avondje eten met familie: via diensten als Whatsapp en Houseparty zetten mensen deze rituelen zelfs in quarantaine voort. Zelden kwam het verbindende potentieel van sociale media duidelijker naar voren. Sterker nog, normaal gaat er veel aandacht uit naar hun ásociale aspecten.
“In studies zien we al langer positieve effecten van sociale media”, zegt Marjolijn Antheunis, hoogleraar communicatie en technologie aan Tilburg University. “Ze kunnen tot sociale verbondenheid leiden, en het is niet zo dat face-to-face-contact daarbij verdwijnt. Maar voor die positieve blik is bij de media of op verjaardagsfeestjes normaal weinig ontvankelijkheid.”
Nadelen van sociale media ziet Antheunis ook wel. “Ze kunnen leiden tot sociale isolatie. Bijvoorbeeld wanneer je met vriendinnen op een terras zit, maar druk bent met het sociale netwerk op je telefoon. Dat is niet omdat je minder waarde aan je vriendinnen hecht, maar omdat wij mensen bang zijn om iets te missen, en omdat we 24 uur per dag kunnen appen, en daardoor het gevoel hebben constant bereikbaar te moeten zijn. Omdat we nu minder face-to-face-contact hebben, zien we de nadelen letterlijk minder.”
Eten met familie
Bobbie Blommesteijn (30) gebruikt video-app Zoom om haar familie te zien. “Laatst deden we alsof we allemaal samen aan het eten waren. Dat is best gezellig, zelfs al weet je dat het schijn is en dat je gewoon alleen op de bank zit.”
Het virtuele etentje leek op een gewoon diner, maar was toch niet helemaal hetzelfde. “M’n vader en broer hebben vet gelachen om een slechte grap, zoals ze normaal doen. Maar ondertussen was m’n zus ook met iets anders bezig. Er was over het algemeen toch wat minder aandacht.”
Hoewel het gezellig was, miste Blommesteijn het gewone, fysieke contact. “Gewoon bij iemand in de buurt zijn. Daar is dit geen vervanging voor. Maar voor nu is het even wat het is.”
Maar is het contact via sociale media niet veel oppervlakkiger dan ‘echte’ gesprekken? “Ten eerste geven mensen zich soms juist makkelijker bloot in apps, dan wanneer ze elkaar fysiek zien. Ten tweede ervaren we ook door oppervlakkige communicatie, over het avondeten of de lokale supermarkt, een gevoel van nabijheid. Ten tijde van corona wordt het verbindende effect van dat oppervlakkige, maar continue contact sterker ervaren.”
Feestje met oma
Tijn Benedek (33) gebruikt Houseparty om op afstand gezelschapsspelletjes met zijn oma te spelen. “Zij is een fervent online bridgespeler en Wordfeud-expert, dus was ze hier ook wel voor te paaien.”
Door de app kan zijn oma, die 88 is en momenteel geïsoleerd thuis zit, Triviant en Pictionary spelen met haar kleinkinderen. Dat begon niet vlekkeloos. “In het begin drukte ze op allemaal knoppen en was haar camera ineens omgedraaid. We hadden de grootste moeite haar uit te leggen hoe ze die terug moest draaien.” Maar daarna bleek het goed te werken.
Benedek realiseert zich wel dat Houseparty voor sommige ouderen misschien iets te ingewikkeld is. “Ik heb het geluk dat mijn oma best handig is met technologie.”
Rituelen volhouden
Zelf kan Antheunis dankzij digitale media sociale rituelen met collega's volhouden, ook nu ze moeten thuiswerken. “Normaal hebben we een koekjesmoment op donderdagmiddag. Dat ondervangen we door te videobellen met Zoom, en we hebben nu ook een koffiemoment op dinsdagochtend. Soms loopt er een kat voorbij of zit er een kind op schoot. Zo houden we het informele contact en blijven we elkaar zien.”
Dat visuele is belangrijk. Onderzoek laat zien dat mensen geen genoegen nemen met alleen tekstberichten, ze willen elkaar ook in de ogen kijken. Die studies gaan echter wel over écht in de ogen kijken, waarbij men in dezelfde ruimte is. De gedeeltelijke quarantaine waar we in zitten is volgens Antheunis zo uitzonderlijk dat er nog geen onderzoek naar bestaat. “Als communicatiewetenschapper had ik nooit verwacht zo'n situatie mee te maken.”
De zwemclub
Normaal komen de leden van zwemclub Gay Swim Amsterdam (GSA) drie keer per week bij elkaar. Maar wat te doen nu de zwembaden gesloten zijn? Met die vraag worstelde Ruud Endenburg, voorzitter van de wedstrijd- en trainingscommissie.
“Toen hebben we Zoom ontdekt. Woensdag gaf een van onze trainers voor het eerst les in een videogesprek. Zwemles gaat nu niet, maar bijvoorbeeld wel touwtjespringen en buikspieroefeningen.”
Het plan is om de videoklasjes voorlopig voort te zetten, gewoon op dezelfde dagen en tijden waarop het zwemmen normaal plaatsvindt. “Na de eerste les bedachten we nog dat je met Zoom ook op afstand een borrel kunt drinken. Daar beginnen we aanstaande zaterdag mee. Zo blijft je toch in contact met je medezwemmers.”
Sociale mediatips
Welke media helpen u uw sociale leven op afstand voort te zetten? Voor simpele chats en (video)gesprekken werken bekende opties als Whatsapp en Facebook Messenger prima (beide zijn zowel op mobiel als op pc te gebruiken). Voor grotere groepen kunnen bijvoorbeeld Zoom of en Google Hangout van pas komen.
Maar er zijn ook feestelijkere opties, zoals de populairste app van dit moment: Houseparty. Hierin speelt u gezelschapsspelletjes met vrienden terwijl u videogesprekken voert.
Voor filmavonden biedt Netflix Party voor Google Chrome uitkomst. Deze extensie laat u en uw vrienden synchroon vanaf verschillende locaties kijken naar films en series, en ondertussen met elkaar chatten. Het alternatief op Netflix Party is Rave. Deze dienst is minder simpel in het gebruik, maar werkt dan weer op smartphones en tablets.
Lees ook:
Nieuwe vrienden maken is een makkie
Hoe houden young elderly persons (yeps) hun leven vitaal en zinvol? Vriendschappen zijn letterlijk van levensbelang. De kunst is om ze te smeden als je nog gezond bent.
