Hoe je een pad kunt strooien

Een lezer vraagt zich af of de tekst op een bord bij hem in de gemeente taalkundig wel juist is. Die tekst luidt: ‘Dit pad wordt niet gestrooid’. Daar staat toch eigenlijk dat het pad zelf niet wordt uitgestrooid? Dat kan toch niet de bedoeling zijn. Welke tekst zou er beter op het bord passen, zodat iedereen het snapt?

Om te beginnen denk ik dat het wel erg vergezocht is om te denken dat iemand serieus in verwarring zou raken door de gedachte aan een pad dat niet uitgestrooid wordt. Iedereen begrijpt natuurlijk dat de bedoeling is dat er bij winterse omstandigheden op dit pad geen zout gestrooid wordt. Maar is het ‘taalkundig juist’?

De term ‘taalkundig juist’ is wel een beetje problematisch, want hoe bepaal je wat taalkundig juist is? Dat veronderstelt een bepaalde norm, en waar haal je die vandaan? Het dagelijkse gebruik is al een argument, maar dat kun je altijd als fout wegzetten. Misschien de bestaande woordenboeken raadplegen?

Stro in de stal

Als je begint bij het negentiende-eeuwse Woordenboek der Nederlandsche Taal (‘het grootste woordenboek ter wereld’), vind je al meteen voorbeelden als ‘de stal strooien’, maar dan gaat het over het letterlijk verspreiden van stro in de stal (wat de oorsprong van het woord ‘strooien’ is). Ook vind je ‘het pad strooien’, maar dan gaat het over het bereiden of effenen van een pad.

Toch komt het in meer talen vaker voor dat een bepaling het tot lijdend voorwerp schopt. ‘Metonymische objectverwisseling’ heet dat in een proefschrift van de Amsterdamse taalkundige Josefien Sweep. Werkwoorden kunnen allerlei vaste plaats- en tijdbepalingen, of resultaatbepalingen hebben, en elk daarvan kan zich ontwikkelen tot het voorwerp van het werkwoord. Zo kun je sinaasappels persen (laten we zeggen: de ‘slachtoffers’ van het persen), maar je kunt ook sinaasappelsap persen (het resultaat).