Het wonderbare, anti-technologische sprookje van Makanai

Soms bieden bieden technologieën heel anti-technologische zaken aan, of zaken die indruisen tegen hun directe eigenbelang. Twitternamen die verwijzen naar een Mastodon-pagina, Instagramaccounts die digitale ontgiftingskuren verkopen. Of programma’s voor mindfulness op het bepaald niet mindfulle Netflix – en zelfs een gids tot beter slapen, terwijl van Netflix-baas Reed Hastings toch de beroemde uitspraak komt dat slaap de grootste concurrent is van zijn bedrijf.

Recentelijk ontdekte ik nog iets uiterst mindfuls op die aandachtslurpende streamingdienst: The Makanai: Cooking for the Maiko House van Gouden Palm-regisseur Hirokazu Kore-eda. Een negendelige serie waarin de zestienjarige hartsvriendinnen Kiyo en Sumire als ‘maiko’ (geisha’s in opleiding) in de leer gaan in Kyoto.

De een is uitzonderlijk getalenteerd, de ander kan er niets van. Maar dat weten ze nog niet wanneer ze onder de poort van hun ‘maiko-huis’ doorlopen en een wereld betreden van tradities, rijstpapieren deuren, witte schmink en ingewikkelde kapsels. Van kimono’s, waaiers, schrijnen, en de shamisen-muziek waarin mijn lekenoren ritme noch melodie ontdekken.

Zalig, troostrijk eten

En van zalig, prachtig, troostrijk eten, dat wordt bereid zoals de serie is gefilmd, en zoals de maiko’s door hun dag bewegen: aandachtig, rustig, in het moment. Al voordat Kiyo haar roeping als huiskok (‘makanai’) vindt, gaat het de hele tijd over eten. Eten dat in rust wordt genuttigd, mijmerend, genietend van de zentuin. En dat door Kiyo met de grootste zorgvuldigheid wordt voorbereid, gekookt, gefrituurd, opgemaakt.

Moet je haar eens een aubergine zien snijden: eerst minnelijk van boven naar beneden en dan, als de helften voorzichtig naast elkaar zijn gelegd, met kunstige diagonale sneetjes die de paarse auberginehuid koddig doen meebewegen, alsof hij wordt gemasseerd. Kiyo praat met haar pruimen, zegt de okra goedemorgen en de keuken welterusten.

Het past, in deze wonderbare wereld vol onbekende namen, woorden en gebruiken (wordt hier nou wel of niet een meisje opgeleid tot iets escort-achtigs?), waar soms niet helemaal doordringt wat precies wordt bedoeld. Maakt niet uit, op deze scènes van ver weg hoeft de kijker geen grip te krijgen, hij hoeft er alleen getuige van te zijn. Google niet nodig.

Anti-modern sprookje

Voor de maiko-meisjes is het niet eens zo anders. Kyoto ligt een busrit van hun geboortedorp, maar ze stappen uit in een geheel andere werkelijkheid: ‘Het is alsof we in het verleden zijn’. En zo bedoelt Kore-eda zijn serie misschien ook, als een ontkoppeling van de tegenwoordige tijd.

Zie de fotograaf die min of meer bij de maiko-entourage hoort, met zijn analoge camera en zijn verfoeiing van de ‘amateurs’ met hun digitale apparaten. En zie de regel die Kiyo en Sumire in een klap ver verwijdert van hun leeftijdsgenoten: in het maiko-huis zijn mobiele telefoons verboden. Makanai is geen ‘modern day fairy tale’, zoals The Guardian het noemde, maar een anti-modern sprookje.

Wat daarin overblijft zijn de tradities, de seizoenen, het eten, en de ware liefde tussen twee jeugdvriendinnen – zoet als het gesuikerde beschuit waarmee Kiyo Sumire opwacht na een belangrijke avond. En dieper en bestendiger wellicht, zonder het digitale leven dat anders aan ze zou hebben getrokken.