Het lukt 'Sprekend Nederland' niet de getroebleerde landziel te doorgronden

Wat is Nederland? Wie is Nederland? Documentairemaker John Appel ging op zoek naar een eigentijdse versie van Bert Haanstra’s klassieker ‘Alleman’ uit 1963. Daarin bleek de Homo Neerlandicus van net na de wederopbouw een sportief wezen dat veel tijd besteedde aan ontspanning. En het land, dat was overzichtelijk. Al was de bevolking ook toen al veel diverser dan Haanstra liet zien (de film is in z’n geheel te vinden op YouTube dankzij het Instituut voor Beeld en Geluid).

Omdat Nederland is veranderd koos Appel voor een andere vorm. Het eerste beeld dat je ziet – bootjes op het water, vrije tijd – knipoogt nog naar ‘Alleman’. Maar een moment later kijkt de camera omhoog naar een brug waar een demonstratie overheen trekt. ‘Geen deportatie van vluchtelingen’, roept een spandoek. Weer een scène later is de camera bij een demonstratie van Pegida waar de spreker de ‘lieve tegenstanders van de landverraders hier in Nederland’ welkom heet.

Tijdgeest

Appel wil de tijdgeest vangen door toespraken bij allerlei gelegenheden te laten zien. Bij demonstraties, bij het tienjarig bestaan van een beleggingsfonds of van Sylvana Simons die van anoniem gajes foto’s krijgt toegestuurd van gelynchte slaven met haar gezicht erin gefotoshopt.

Sommige toespraken, zoals van Simons, komen uit het hart. Andere zijn plichtmatig en zeggen weinig. Hoewel ze samen wel iets laten zien van de fascinaties en obsessies van de Nederlander anno 2018, is de selectie te willekeurig om de getroebleerde ziel van het land te doorgronden.

Elke week worden de nieuwste films besproken door onze recensenten. U leest de recensies hier.