Ontwerp Aubette
Het leek een schilderij van Theo van Doesburg, maar bleek een maquette van ‘de Sixtijnse kapel van de avant-garde’
Een schets van Theo van Doesburg, het boegbeeld van De Stijl, blijkt een unieke maquette te zijn van de iconische feestzaal die hij in Straatsburg ontwierp. Het werk werd ontdekt door een medewerker van Het Nieuwe Instituut, dat het werk aankocht.
Het lijkt een stuk karton beschilderd met heldere kleurvlakken, maar het is niets minder dan een maquette van ‘de Sixtijnse kapel van de avant- garde’. Het belang van de aankoop van Het Nieuwe Instituut in Rotterdam kunnen we niet makkelijk overschatten, wil Behrang Mousavi, hoofd erfgoed, maar zeggen. Het ontwerp werd in 1926/27 gemaakt door de Nederlandse kunstenaar Theo van Doesburg, grondlegger van de kunstbeweging De Stijl. Hij was een beroemdheid en werd gevraagd het interieur voor amusementspaleis Aubette in Straatsburg vorm te geven. Hij bracht de strakke lijnen en heldere kleurvlakken, die zo kenmerkend zijn voor De Stijl, aan op de muren en het plafond.
Geplet en ingelijst
De maquette, gemaakt door Van Doesburg zelf, hing vorig jaar op de kunstbeurs Tefaf in Maastricht. Als een platte afbeelding in een lijst. Een medewerker van het Nieuwe Instituut zag dat het hier moest gaan om een driedimensionaal werk – als je het vouwt wordt het een soort kijkdoos die de muren en het plafond van de feestzaal in Straatsburg voorstelt.
Het kon worden aangekocht voor 550.000 euro – Mousavi benadrukt dat de Zwitserse galeriehouder Mathias Rastorfer, die het al jaren in bezit had, daarmee heel schappelijk is geweest. “Hij wilde per se dat het naar een culturele instelling zou gaan, hij had er meer voor kunnen krijgen.” Het Mondriaan Fonds en de Vereniging Rembrandt maakten de aankoop mogelijk.
Het is het enige schaalmodel van Van Doesburg dat bewaard is gebleven en dus een waardevolle aanvulling op het Van Doesburgarchief van Het Nieuwe Instituut, een museum voor architectuur en design. Even is met het idee gespeeld om de maquette uit de lijst te halen en weer uit te vouwen. Maar dat doen ze toch maar niet. In de vouwnaden is lijm gesmeerd. “Het risico op beschadigingen is te groot.”
Het originele interieur in Straatsburg bestaat nog steeds, zegt conservator Hetty Berens. Nou ja, het is in de jaren negentig weer helemaal hersteld in oude staat. Aanvankelijk moest het publiek niet veel hebben van die diagonale kleurvlakken. Al snel werden er in de zaal vaasjes en lampjes gezet om het een beetje gezelliger te maken.
“Het was de eerste keer dat Van Doesburg een compleet interieur ontwierp,” zegt Berens. Hij was gevraagd door de Zwitserse schilder Sophie Taeuber-Arp, die ook een aantal zalen in Aubette voor haar rekening nam. Hun ontwerp contrasteerde sterk met de buitenkant van het gebouw, een pand uit de achttiende eeuw waarvan na een brand alleen de buitenmuren waren blijven staan. “De abstracte kunst van De Stijl was een manier om na de Eerste Wereldoorlog het verleden af te sluiten en een nieuwe toekomst in te gaan”, zegt Berens. “Het was de bedoeling dat de bezoeker van Aubette echt in een andere wereld zou stappen.”
Lees ook:
Willem Dudok bouwde een eeuw geleden al coronaproof woningen in Hilversum
In Hilversum is het tekenpotlood van de architect zonder sterallures, Willem Dudok, verspreid maar volop aanwezig.
