Het effectvolle eerste seizoen van de verrassende Viotti zit erop – hemeltjelief!

Zingende, swingende en tussen de rijen dansende bezoekers bij een klassiek concert? Ja, het kan. Het eerste seizoen van Lorenzo Viotti werd maandag volledig in de geest van het al veelbesproken ‘Viotti-effect’ afgesloten. De nieuwe chef-dirigent van het Nederlands Philharmonisch Orkest (NedPhO) en De Nationale Opera zwaaide in het Concertgebouw zijn publiek tot na de zomerstop gedag met een uniek concert waarin de strenge ritmiek van John Adams en Igor Stravinsky haast vanzelfsprekend werd gekoppeld aan de betere heupen-ritmes van Leonard Bernstein en Artie Shaw.

Het concert werd door mijn gewaardeerde collega in Het Parool begroet met de kop: ‘Hemeltjelief, wat een feest is het bij Viotti’. En of! De makkelijk sprekende Viotti betrok de zaal maximaal bij het concert, bij de noten die gespeeld gingen worden. En passant vertelde hij over de noodzaak om de concertpraktijk met andere belichting en andere kleding los te weken uit de verstofte traditie. Om vervolgens de daad bij het woord te voegen.

Dagelijkse kloffie

Na de pauze hadden de musici van het NedPhO hun concertkleding verruild voor hun dagelijkse kloffie, was de zaal zwoeler uitgelicht en nam Viotti plaats achter een drumstel. Tijdens een langdurig changement op het podium had hij met de mensen in de zaal al gerepeteerd wat ze na de pauze moesten meezingen tijdens het Concerto for Clarinet van Shaw. En de stampvolle zaal deed daar met hoorbaar plezier en inzet aan mee.

Viotti’s boezemvriend Andreas Ottensamer speelde de solopartij daarin met verbijsterend gemak. De muzikale vrienden speelden dit concert al eens in 2018, ook toen met Viotti achter het drumstel. Maar het optreden in Istanbul ziet er op YouTube veel tammer uit (zonder meezingende bezoekers) dan wat er in Amsterdam allemaal gebeurde. Dat de zaal – wederom vol jongeren – ook ademloos luisterde naar de toch niet hapklare brokken van Stravinsky is misschien de grootste winst. Zo doe je dat dus.

Ademloos luisterde ik een dag eerder, na alle geweld van het Songfestival, naar een recital op een heel ander liedjesfestijn, het Internationaal Lied Festival Zeist. In de stille omgeving van de Evangelische Broedergemeente-kerk zong Katharine Dain het uitdagende programma dat ze in 2020 met pianist Sam Armstrong op cd zette. Ik heb hier al aardig wat lovends geschreven over dat Edison-winnende album, en om het nu eindelijk eens live te horen, liet mij ademloos. Omdat het adembenemend was.

Vocale noblesse

Dains recital werd bijgewoond door Elly Ameling, beschermvrouwe van het festival. Een zangeres van dezelfde generatie en van dezelfde klasse als Teresa Berganza. De wereldberoemde Spaanse mezzosopraan stierf vorige week vrijdag. Net als bij Ameling kun je bij Berganza in termen van vocale noblesse spreken. Zelfs haar vertolking van de titelrol in Bizets Carmen had niets vulgairs. Ze ontdeed de femme fatale van wat zij noemde ‘de platte, toeristische kijk op Spanje’ en maakte er een gelaagd personage van.

In de jaren zestig trad Berganza op in het Holland Festival, in opera’s van Mozart en Rossini waarin zij technisch ongeëvenaard was. Met haar toenmalige echtgenoot Félix Lavilla overtuigde ze in liedrecitals. Ze zong lang door, en in de jaren negentig heb ik haar gelukkig nog een paar keer live gehoord. De noblesse was er toen nog altijd.