Heimwee naar nietsontziend hoogwater én naar de nietsontziende Ischa Meijer

Zo traag als de brede rivieren door het oneindig laagland van Marsman gaan, zo tergend langzaam kabbelt ook ‘Hoog water’, de docuserie over de overstromingen en evacuaties van 1995.

De afleveringen duren echt lang, toch blijf ik kijken, zeker nu zandzakken weer hoogst actueel zijn. Het is te fascinerend om te zien via hoeveel radertjes besluitvorming tot stand komt als niemand nog precies weet hoe erg een ramp wordt.

Zouden de makers van ‘Hoog water’ in hun vuistjes knijpen, omdat precies nu hoogwater dreigt en hun serie aan betekenis wint? Ik ga er maar vanuit dat ze vooral hun hart vasthouden, na het doorspitten van al dat oude beeldmateriaal van nietsontziend water. Of zoals mijn buurvrouw zegt: “Vuur kan je bestrijden, water moet je ondergaan”.

Nu is zij Française, en beseft ze niet dat Nederlanders andere genen hebben. Waar bij Franse overstromingen meestal slechts lijdzaam naar de hemel wordt gekeken, richten wij onze blik direct boos naar Den Haag. Geef ons dijken, sluizen, kwelders, gemalen! Moeten evacueren vanwege het water, dat is zo ongeveer het beschamendste dat je als Nederlander kan overkomen, zo lijkt het in ‘Hoog water’

Zou zo veel saamghorigheid vandaag de dag nog bestaan?

Al denken gedupeerden van toen ook met nostalgie terug aan de onderlinge hulpverlening, zich afvragend of zo veel saamhorigheid vandaag de dag nog zou bestaan. Hopelijk wordt ons deze weken niet de maat genomen.

Er was meer heimwee maandag. ‘Op1’ had journaliste Ronit Palache uitgenodigd. Zij publiceerde zojuist een boek over de betekenis van rasinterviewer Ischa Meijer. Oude fragmenten deden oude tijden herleven. En wat een verrassende tv-verschijning is Palache zelf.

Helder en beeldend formulerend omschreef zij wat er gebeurde toen ze Ischa Meijer ontdekte. Hij overleed op 14 februari 1995, toen Palache zelf tien was. Pas jaren later, tijdens haar studie journalistiek, zag ze Meijer voor het eerst in actie: “Ik voelde een enorme verrukking. Wat gebeurt hier? Zo’n totaal ontregelend iemand, die wist wanneer iemand hem in de maling nam en daar genadeloos doorheen prikte.”

Ik snap die verrukking helemaal, die komt nog steeds boven als ik Meijer terugzie. Bijvoorbeeld in dat historisch openhartige interview met Annie M.G. Schmidt. ‘Op1’ toonde ook beelden uit een gesprek met Dirk Scheringa. Hoe nietsontziend Meijer begon: “Zo, u bent Dirk Scheringa, kredietbemiddelaar, u heeft elf van die louche firmaatjes, en daar verdient u heel veel geld mee. Heb ik het zo goed samengevat?”

Zo doen jullie het niet, hè?

“Geweldig fragment”, jubelden ook de Op1-presentatoren van dienst, Erik Dijkstra en Willemijn Veenhoven. Ronit Palache beaamde dit en constateerde direct ongenadig: “Zo doen jullie het niet, hè?”

Ik verslikte me in mijn avondlijke sinaasappel en proestte het uit, terwijl Dijkstra er snel overheen praatte en Veenhoven iets pruttelde als ‘nou dat komt nog wel’. Een mooi, uitdagend moment. En als Palache ermee bedoelde ‘omroepbazen, geef mij hier ook maar eens een kans’, dan zou ik zeggen: doen.

Trouwens, die cynische titel van Palache’s boek, een citaat dat het vechtlustige karakter van Meijer in een zin neerzet: “Ik heb niets tegen antisemieten, ik lééf ervan”. Misschien dat de momenteel zo gefrustreerde Chinezen in ons land er inspiratie uit kunnen halen.

Vier keer per week schrijven Renate van der Bas en Maaike Bos columns over televisie.