Heel wat Russen weemoedig over de erfenis van Stalin

Honderd jaar na de Russische Oktoberrevolutie van 1917 blikken ook Nederlandse filmmakers terug op het Sovjetverleden. Kort na verschijnen van 'Liefde is Aardappelen', waarin Aliona van der Horst in de roerige geschiedenis van haar eigen Russische familie dook, onderzoekt Rusland-ganger Jessica Gorter in haar Idfa-bijdrage 'De Rode Ziel' de erfenis van Jozef Stalin, en dan met name de enorme verdeeldheid die hij nog steeds teweeg brengt onder gewone Russen.

De 45-jarige Igor ziet in Stalin de Sovjetheld die voor rust en orde zorgde. Hij houdt het verderfelijke kapitalisme verantwoordelijk voor de drugsdood van zijn zoon. De 75-jarige Galina speurt op de plek van een massagraf in het bosrijke noorden van Rusland naar menselijke resten die door erosie aan de oppervlakte zijn gekomen. Ze vindt botjes, een stuk van een schedel. Op de bomen rondom zijn foto's van dierbaren gespijkerd die onder Stalins bewind omkwamen.

Miljoenen Russen verdwenen in strafkampen en massagraven. Toch trof Gorter heel wat Russen die weemoedig terugdenken aan de Sovjettijd en de terreur ontkennen. Schoorvoetend en argwanend vertellen twee zussen hun verhaal, totdat blijkt dat achter hun trauma's een diepgewortelde angst zit om iets verkeerds te zeggen over het vaderland. Indrukwekkend om te zien hoe het verleden doorwerkt in het heden, maar anders dan in '900 Dagen', haar bekroonde documentaire over het Beleg van Leningrad, koos Gorter nu voor het bredere perspectief en dat is niet per se beter. De Russen die hun verhaal doen maken een willekeuriger indruk.