Heeft het woord meisjesnaam zijn langste tijd gehad?

‘Is het woord meisjesnaam nog van deze tijd?’ mailt een lezeres. De aanleiding voor haar vraag is een recent overlijdensbericht van een modeontwerpster. Daarin stond dat de modekoningin ‘na haar trouwen haar meisjesnaam bleef gebruiken’.

Het is kennelijk een retorische vraag. De lezeres vervolgt haar mailtje namelijk met: ‘We zeggen over getrouwde mannen toch ook niet dat ze na hun huwelijk hun jongetjesnaam blijven gebruiken.’

Dat laatste is waar, jongetjesnaam is zelfs nooit gangbaar geweest. Er is in de westerse huwelijkstraditie dan ook geen enkele aanleiding (geweest) om het woord jongetjesnaam in te voeren. Onderdeel van die traditie is immers dat mannen bij hun huwelijk hun eigen achternaam (hun ‘jongetjesnaam’) behouden. Daarentegen is het wel eeuwenlang gebruikelijk geweest dat vrouwen bij hun huwelijk de achternaam van hun man aannamen. Ter onderscheiding van die aangenomen achternaam veranderde de achternaam die gehuwde vrouwen hadden toen ze nog niet getrouwd waren in ‘meisjesnaam’.

Zoeken naar alternatieven

Dat woord is weliswaar nog steeds courant, maar in sommige kranten, waaronder de Volkskrant en Trouw, is er een voorzichtige verandering in het gebruik ervan te bespeuren. Althans, de combinatie ‘haar meisjesnaam (gebruiken/houden)’ vertoont al een jaar of tien een licht dalende lijn, terwijl ‘haar eigen (achter)naam (gebruiken/houden)’ in diezelfde periode juist wat vaker voorkomt.

Mogelijk is dit het begin van een trend waarbij ‘meisjesnaam’ plaatsmaakt voor alternatieven. Naast ‘eigen (achter)naam’ zijn dat onder meer ‘(eigen) familienaam’ en ‘geboortenaam.

Het zoeken naar alternatieven maakt wel duidelijk dat er bij meer mensen behoefte bestaat om ‘meisjesnaam’ te vermijden. Gezien de hoge frequentie die dit woord nog steeds heeft in de media en in de taal van alledag, is het echter te voorbarig om te stellen dat dit woord niet meer van deze tijd is.