Groningse ‘Matthäus-Passion’ in alledaagse kleding komt ontroerend dichtbij

Wij als toeschouwers in de nogal koude AKerk in Groningen hadden zondagmiddag onze winterjas aan tijdens het luisteren naar Bachs Matthäus-Passion. De musici en zangers van het Luthers Bach Ensemble zaten er hetzelfde bij – niet in zwarte concertkleding dus, maar in hun dagelijkse kloffie. Sjaals, wanten, capuchons of andere mutsjes. Dat gegeven alleen al zorgde voor een bijzondere connectie tussen uitvoerders en toehoorders. Een verwantschap die een passie-ervaring opleverde als weinig andere.

En er was meer. Want deze Matthäus-Passion is semi-geënsceneerd, als een soort lekenspel. Dat betekent dat er attributen zijn, dat er opkomsten en afgangen zijn, dat personages uit het passieverhaal rechtstreeks worden toegezongen of dat er heel simpel beschuldigend naar hen gewezen wordt door de andere koorzangers. ‘In mijn enscenering doet – met uitzondering van de evangelist en de Christusfiguur – iedereen alles’, schrijft regisseur Marc Pantus in een toelichting. Koorzangers kunnen het volk uit het jaar 33 zijn, maar ook een specifiek personage uit het evangelie van Matthäus. En omdat ze er met die sjaals, winterjassen en wanten uitzien zoals wij, voel je je meer dan ooit onderdeel van het verhaal.

Tranen wegslikken

Toen dirigent Tymen Jan Bronda de muziek in gang zette, was er nog geen koorlid op het podium te zien. Die kwamen verwonderd om zich heen kijkend vanachter uit de kerk aan lopen, gingen op het podium achter het orkest staan, deden hun jas uit en zongen de bekende beginwoorden: ‘Kommt, ihr Töchter, helft mir klagen’. Een dozijn jongens ging voor het orkest staan, en schaarde zich rondom Christus (Drew Santini) die op een eenvoudige kruk zat en gelaten de kerk in keek. Toen de jongens hun koraalmelodie ‘O Lamm Gottes’ inzetten, was de ontroering maximaal voelbaar. De passie was nog maar net begonnen of we moesten onze tranen al wegslikken.

En zo bleef het twee uur en drie kwartier lang. Door de eenvoudige, kleine enscenering kwam Bachs grote passie dichterbij dan ooit. En dat lag zeker ook aan de kwaliteit van musici, zangers en dirigent. Op oude instrumenten speelden de musici van het Luthers Bach Ensemble met grote inzet en accuratesse, en de zangers in beide koren (22 in totaal) deden daar niet voor onder. Een heel groot pluspunt bij een uitvoering als deze was dat alle zangers uit het hoofd zongen, en dus vrijelijk konden bewegen.

De solisten kwamen allemaal uit de gelederen van het koor. Zoals prachtsopraan Cressida Sharp. Het Erbarme dich van countertenor Tobias Segura Peralta was van grote, grote klasse. Schitterend begeleid door violist Ilan Iliev. En David van Laar, de andere counter-tenor bleek al net zo goed. Hij zong, staande op een kruk met zijn armen wijd uitgespreid, een prachtig Sehet, Jesus hat die Hand, uns zu fassen, ausgespannt. Nils Giebelhausen was een geweldige evangelist en bekeek en becommentarieerde het gebeuren van een afstandje. Santini ontroerde als Christus.

Niet iedereen zong even vlekkeloos, maar dat deerde in deze uitvoering amper. De hele tijd was je als toeschouwer maximaal betrokken. En de ontroering diende zich opnieuw hevig aan tijdens het slotkoor, toen de zangers hun jas weer aantrokken, en de kerk uitliepen. Ruhe sanfte, sanfte ruh.

Nog in Sneek (16), Loppersum (17), Groningen (18) en Doesburg (19). Info: luthersbachensemble.nl

Lees ook:

Raphaël Pichon kleurt de Duitse Matthäus naar een Franse Matthieu

Steeds zijn er weer jonge, onderzoekende musici die nog iets eigens over Bachs Matthäus-Passion te melden hebben. Raphaël Pichon voert de grote passie uit als een Franse tragédie lyrique.