Gekunnen? Bezweerde? Over afwijkende vervoegingen zijn we niet onverdeeld negatief

Bij het afrekenen van de kattenbakkorrels vroeg een vriendelijke winkelbediende: “Had u anders nog iets gewillen”. Maar weinig lezers van de taalrubriek zullen deze afwijkende vervoeging van het werkwoord ‘willen’ acceptabel vinden.

Ook de vervoeging ‘gekunnen’ in plaats van ‘gekund’ (“Op maandag zou ik niet hebben gekunnen”), die je her en der in de provincie hoort, zal op weinig enthousiasme kunnen rekenen. Gewillen en gekunnen zijn typisch gewestelijke werkwoordsvervoegingen (dialectwoorden), die op een opvallende manier afwijken van de algemeen aanvaarde norm ten aanzien van de vervoeging van willen en kunnen.

Zo’n uitgesproken negatief oordeel over afwijkende vervoegingen hebben taalgebruikers echter lang niet altijd.

Zo stelden twee lezers in de afgelopen maanden vragen over de vervoeging van ‘bezweren’. Volgens de Woordenlijst en Van Dale is dat een onregelmatig werkwoord. Het wordt dus vervoegd als: ik bezweer, ik bezwoer, ik heb bezworen. Maar in de praktijk wordt bezweren behoorlijk vaak (gedeeltelijk) regelmatig vervoegd: ik/jij/hij bezweerde en – iets minder gewoon – wij/jullie/zij bezweerden. Mag dat, wil een lezer weten.

Een ander vroeg enige tijd geleden of de vervoeging ‘bezweerde, heeft bezweerd’ de onregelmatige vervoeging ‘al aan het vervangen’ is.

Van onregelmatig naar regelmatig

Dat laatste is nog lang niet het geval en het deelwoord ‘bezweerd’ is zelfs nog zeldzaam. Wel staat vast dat bezweren al eeuwenlang soms regelmatig wordt vervoegd. De verhouding tussen de onregelmatige (bezwoer) en regelmatige vervoeging (bezweerde) is de laatste jaren bovendien wat opgelopen, naar ongeveer 20 staat tot 1 in recente krantenteksten.

Deze ontwikkeling is in lijn met de algemene trend om onregelmatige werkwoorden geheel of gedeeltelijk regelmatig te vervoegen. Omdat deze vervoeging trendmatig is, is een pertinente afkeuring van bezweerde(n) wat mij betreft eigenlijk al niet meer op zijn plaats.