Geen selfies met overledenen (en nog 124 smartphone-regels)

Als fysiotherapeut had Marlous de Haan (52) vaak jongeren met nek- en rugklachten in haar praktijk. Wanneer ze doorvroeg, bleek dat haar patiënten te veel op hun telefoon zaten. “Onderuitgezakt met een bolle rug, smartphone op schoot, nek gebogen: geen wonder dat ze klachten kregen met zo’n verkeerde houding”, concludeerde ze.

Toch bleven de jongeren verknocht aan hun mobieltjes. De Haan onderzocht waarom, en stuitte op de term ‘nomofobie’: “een overmatige angst niet continu bereikbaar te zijn via je telefoon; een honger naar likes of notificaties die kan leiden tot psychische klachten en verslaving”. Ze overwoog daar een boek over te schrijven, maar vreesde dat het saai zou worden. Bovendien was ze ervan overtuigd dat mensen hun telefoons niet zouden opgeven. Dus verschoof ze de focus naar hoe je mét je telefoon kunt leven. Het resultaat is ‘Smartphone etiquette: 125 gouden gedragsregels die je zou moeten kennen voor het gebruik van je mobiel’.

De etiquetteregels in het boek zijn opgedeeld in hoofdstukken als ‘Thuis’, ‘Op het werk’ en ‘In het openbaar’. Het geheel is verrijkt met illustraties door Bas van de Biggelaar. Regel nummer één luidt: ‘Wie voor je staat, is nummer één’. Onder een tekening van een klant die contact probeert te maken met een appende kassière, is te lezen dat 86 procent van de mensen zijn smartphone checkt tijdens gesprekken met anderen.

Het boek staat vol voorbeelden die nog veel verder gaan. Zo zijn er regels die uitleggen dat je geen selfie met een overledene moet maken tijdens een uitvaart, en niet op je telefoon moet zitten tijdens huisarts-consulten en sollicitatiegesprekken. Al deze tips zijn gebaseerd op dingen die De Haan daadwerkelijk heeft gehoord of meegemaakt.

“Het is bizar. Bij mijn huisarts hangt een papiertje: ‘Gelieve de telefoon niet op te pakken in de spreekkamer’. Zelfs in gesprek met de huisarts nemen mensen hun telefoon nog aan. Die overweldigende behoefte aan – en afhankelijkheid van – een middel is een van de kenmerken van verslaving. Je gebruikt het meer dan je wilt, ook als er gevaar dreigt.” Een voorbeeld uit het boek: hoewel het de kans op auto-ongelukken twaalf keer zo groot maakt, gebruikt 62 procent van de automobilisten hun mobiel weleens tijdens het rijden.

Een slechte houding en gehoorverlies

Appen in het verkeer praat De Haan geenszins goed. Maar ze begrijpt de gebruikers wel. “Ik ben zelf ook nomofoob. Mijn telefoon is nooit meer dan een halve meter bij me vandaan. Het is het eerste waar ik ’s ochtend en ’s avonds naar kijk. Ik neem ’m ook mee naar de wc – daar bevind ik me trouwens in goed gezelschap: 69 procent van de mensen doet dat.”

Ze wil mensen dan ook niet de les lezen. “Ik wil ze vooral bewuster maken van hoe ze met hun smartphone omgaan. Het helpt bijvoorbeeld om een ‘screentime tracker’ te installeren. Dat is een app die meet hoeveel uur je per dag op je telefoon zit en hoe vaak je hem ontgrendelt. Dat is schrikken; mensen die zeggen dat ze er anderhalf uur of twee uur op zitten komen vaak makkelijk op vier uit.”

De Haan heeft veel tips om dat getal te verlagen. “Je kunt smartphonevrije zones instellen op het werk en thuis – aan de eettafel, maar ook in de slaapkamer. Als je een gewone wekker gebruikt, hoef je je telefoon ook niet meer naast je bed te leggen. En tijdens mijn onderzoek kwam ik ook een jongerentrend tegen: ‘phone-stacking’. Dat is een spelletje voor als je uitgaat met vrienden. Je stapelt de telefoons op, en de eerste die ’m pakt voordat de avond is afgelopen betaalt de rekening.”

Minder op je telefoon zitten is niet alleen een beleefdheidskwestie, het gaat ook om gezondheid. Door het staren naar schermpjes zijn meer jongeren bijziend dan vroeger (De Haan raadt aan het scherm verder van je af te houden en de helderheid niet te laag te maken). Of neem jongeren die vaak, lang en luid met oortjes of koptelefoons naar muziek luisteren. “Twintig procent van de jongeren heeft beginnend gehoorverlies. De meeste mensen krijgen nu een gehoorapparaat als ze rond de zeventig zijn. De verwachting is dat die leeftijd over twintig jaar verlaagd zal zijn naar vijftig.”

Als je je telefoon overal mee naartoe neemt, moet je hem ook schoonmaken

Maar naast minder, kun je je telefoon ook béter gebruiken. “Ik vind het leuk om te vragen hoe vaak mensen hun telefoon schoonmaken. De meesten kijken me dan glazig aan. Je legt dat ding op de balie in de winkel, neem het mee naar de wc en ’s avonds mee je bed in, maar veel mensen vegen hun smartphone hoogstens af en toe over hun broek zodat-ie weer glimt.”

In het boek legt ze uit dat je je smartphone kan schoonmaken door het hoesje te verwijderen, stof weg te vegen en het apparaat af te nemen met een zacht doekje met water – geen alcohol of ammoniak. Sinds corona merkt De Haan trouwens dat mensen die ze spreekt hun telefoon vaker schoonmaken dan daarvoor.

Af en toe komt De Haans achtergrond als fysiotherapeut naar voren, zoals bij regel 99, over lichaamshouding bij telefoongebruik. “Ik ben benieuwd wat er gebeurt als de jongeren van nu ouder worden. Als je wervels een bepaalde kant op zijn gegroeid, komt dat niet zomaar meer goed. Ze hebben straks niet de houding die ze nodig hebben om rechtop te zitten of de hele dag goed te lopen en te bewegen. Maar je kunt tegenwoordig niet meer zonder smartphone. Je moet er dus mee leren omgaan.”

Lees ook:

Vakantie van je mobiel, met je mobiel

Hoe neem je vrij van je smartphone? O ironie: de technologie kan je helpen. Een overzicht van apps en snufjes die ‘digiganten’ als Apple en Google ons aanbieden.