‘Ganz’ is een monument voor de Joodse bedenker van de VW Kever

In de week dat we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdenken, verschijnt met ‘Ganz: How I Lost My Beetle’ een verrassende Nederlandse documentaire in de bioscoop.

De film is een monument voor Josef Ganz (1898-1967), de Joodse inge­nieur die aan de wieg stond van de succesvolle Volkswagen Kever, maar die door de nazi’s behendig de ­geschiedenis uit werd geschreven.

Erg knap hoe regisseuse Suzanne Raes uit veel verschillende elementen een helder, historisch relaas weet te kneden dat Ganz als persoon opvallend dichtbij brengt. Raes laat zien hoe de Nederlandse journalist Paul Schilperoord, die tien jaar geleden al een boek over Ganz publiceerde, samen optrekt met Lorenz Schmid, een autogekke achterneef van Ganz. Zij stuiten tot hun grote geluk op een door Ganz ontworpen Standard Superior uit 1933, een auto die de DDR overleefde, en die ze in Roemenië met behulp van crowdfunding laten restaureren.

Tekst loopt verder onder de video.

Het is een prachtig prototype van de Volkswagen Kever zoals wij hem kennen, en zoals hij door Porsche in opdracht van Hitler werd ontwikkeld.

De Volkswagen heette een naziproject, maar in werkelijkheid was het, zo betoogt de film, het geesteskind van een Joodse ingenieur die in 1934 op de vlucht moest, statenloos werd, en roemloos stierf in het verre Australië.

Weerstand

Hoewel Raes ook laat zien dat er in sommige kringen weerstand is tegen het verhaal van Ganz als ontwikkelaar van de Kever (Porsche hoort dat liever niet), verzamelt de film steeds meer bewijsmateriaal dat zijn pioniersrol ondersteunt. We treffen kunstenaar Rémy Markowitsch die met foto’s uit Ganz’ erfenis en documenten uit archieven een tentoonstelling maakt over de bepalende rol die Ganz speelde in de ontwikkeling van de wereldberoemde Kever. En zo heeft de documentaire ook iets van een detectiveverhaal waarin je samen met de makers op onderzoek gaat.

Geweldig is natuurlijk het moment waarop de Standard Superior uit 1933, na een ingewikkeld en kostbaar restauratieproces, door Schilperoord en Schmid aan het publiek wordt getoond. Het stemt vrolijk en ontroerend tegelijk om het autootje rond te zien rijden, met het verhaal van de gevluchte Joodse ingenieur op het netvlies.

Filmrecensie

Elke week worden de nieuwste films besproken door onze recensenten. U leest de recensies hier.