Francis van Broekhuizen brengt tv terug naar oerbegin

Summerschool van BNNVara is televisie in haar oervorm. En dat bedoel ik als compliment. Het recept is eenvoudig: een bevlogen spreker over een boeiend vakgebied. Verder geen toeters of bellen, zoals panels of ‘meepraters’ aan tafel. Het is de puurheid waarmee Hilversum ooit begon. Denk aan Pierre Janssen met Avro’s Kunstgrepen. Dit programma uit de jaren 1959-1972 wordt onder kenners nog altijd gezien als standaard voor hoe je met een klein kastje de wereld van de kijker kan vergroten. Janssen schopte het met zijn faam tot eerste Zomergast in 1988.

Sopraan Francis van Broekhuizen, aftrapster van deze Summerschool-comeback, toonde zich een uitstekend ‘leerling’ van conservator Janssen. Ze gaf een enthousiast college over dramatisch sopraan Maria Callas, die als diva wereldberoemd maar als vrouw diepongelukkig was. Het enige waarmee Van Broekhuizen zich in dat halfuur begeleidde waren oude filmbeelden. Over hoe moeilijk het belcanto is, over hoe Callas als eerste operazangeres tevens goed kon acteren.

Trouwens, in dat laatste is ook Van Broekhuizen een ster. Een begenadigder docente kan de kijker zich niet wensen: inspirerend, helder en geestig tegelijk. En met een voor een geboren Haagse opvallend Rotterdams accent, wat uw recensent, woonachtig bij diergaarde Blijdorp, natuurlijk apetrots maakte. Presentator Matthijs van Nieuwkerk wist zich ditmaal te schikken in een bijrol. Sterker, hij genoot vanaf de tribune volop mee van deze oer-tv.

Heb je het over oer, dan heb je het over adel. Eeuwenoude geslachten doen mee aan de realityserie Het echte leven van de Britse adel. Het blijkt niet alleen om een blik in een voor ons onbekende wereld te gaan, maar ook om zoiets ordinairs als geld. Ik heb me weleens laten vertellen dat edellieden nooit over het slijk der aarde praten, maar dat is in deze ITV-reeks, hier uitgezonden door Max, wel anders. Ronde getallen rollen de huiskamer binnen: prinses Olga Romanoff is jaarlijks 60.000 euro kwijt aan onderhoud, Lord en Lady Fitzalan-Howard 80.000 euro aan verwarming.

Reality heeft vaak weinig met de werkelijkheid uit te staan

Aanvankelijk dacht ik: jammer dat zelfs de Britse aristocratie zwicht voor zoiets burgerlijks als reality. En dat ze de tv gebruiken om hun waar aan te prijzen. Olga bijvoorbeeld geeft rondleidingen op haar landgoed, de Fitzalan-Howards maken wijn. Maar al kijkende steeg mijn waardering met de minuut. Toch mooi dat edelen met veel gezwoeg cultureel erfgoed in stand houden? En toch verrassend om te zien hoezeer ze met hun tijd mee gaan? Lord Ivar Mountbatten was eerst getrouwd met een vrouw, nu met een man, James. En prinses Olga (72) wil daten met een ‘ruig type à la Steve McQueen’.

Jammer alleen dat Max er zulke tuttige voice-overs onder zet. Noem een kolossaal kasteel of landhuis s.v.p. geen optrekje! Kan Jan Slagter hier ingrijpen? Daarbij houd ik altijd één probleem met reality, zelfs al gaat het om heerlijke, Britse excentriekelingen. Dat is: reality heeft anders dan het genre doet vermoeden vaak weinig met de werkelijkheid uit te staan. Waren Lord Ivar en James zonder tv-camera ooit een eenmalig pop-uprestaurant begonnen, compleet met een Franse sterrenchef? Waarschijnlijk niet. Het is allemaal gescript. Met oer-tv heeft het niet veel van doen.

Lees hier meer columns en verhalen van Willem Pekelder.