EO is een magische roadmovie met een ezeltje in de hoofdrol

EO
Regie: Jerzy Skolimowski
Met de zes ezeltjes Tako, Hola, Marietta, Ettore, Rocco en Mela
★★★★

Hoe ziet de wereld eruit door de ogen van een ezeltje? De Poolse maestro Jerzy Skolimowski (84) is erin geslaagd om ons het leven van een klein grijs ezeltje te laten ervaren. We hadden recent al twee prachtfilms over een varken (Gunda) en een koe (Cow), maar dat waren documentaires. EO, afgelopen jaar in Cannes bekroond met de Juryprijs, is een speelfilm met een ezeltje in de hoofdrol. Het is een serenade aan de ezel, een onschuldig wezen in een harde wereld. Je hart breekt.

We treffen EO (spreek uit: ieh-ooh) in een Pools circus waar hij liefdevol wordt verzorgd door de jonge Kassandra. Maar als hij door dierenactivisten wordt ‘bevrijd’, volgt een lange eenzame zwerftocht over de wereld. De lieve pluizige ezel met zijn melancholieke ogen wordt gebruikt als lastdier. Gaandeweg wordt hij de ultieme ooggetuige. EO, die in de film door zes verschillende ezeltjes wordt vertolkt, ziet bossen in brand staan. Hij kijkt naar landschappen verpest door gigantische windmolens of vervuilende industrie.

Via het ezeltje zie je hoe het ervoor staat met de wereld en de dieren die door mensen worden opgesloten of afgeknald. Mensen maken in de film hun entree als voetbalgekken. Of ze komen in de gedaante van Isabelle Huppert die als gravin in Italië een incestueuze relatie heeft met haar zoon. De scène waarin Huppert opeens opduikt zou kunnen verwarren, maar is te beschouwen als een voorbeeld van het geijkte grote-mensen-drama waar EO zich verre van houdt.

Zelden zo’n vrije, eigenzinnige film gezien. Skolimowski’s beelden kunnen opeens bloedrood kleuren. In combinatie met de bezwerende muziek van de Poolse componist Pawel Mykietyn heb je af en toe het gevoel in een experimentele opera te zitten. Of in een film over de naderende apocalyps, maar dan niet gemaakt door een Amerikaanse actieregisseur maar door een Poolse magiër.

EO is Skolimowski’s hedendaagse versie van Au Hasard Balthazar. De Franse klassieker uit 1966 van Robert Bresson, waarin ook een ezeltje de hoofdrol had, wordt geroemd door cinefielen wereldwijd en bracht ook Skolimowski ooit van zijn stuk. Het is de enige film waarbij ik ooit heb gehuild, verklaarde hij. Jean-Luc Godard, destijds al even ondersteboven van de film, trouwde in 1967 zelfs met de jonge actrice Anne Wiazemsky die een rol had naast het ezeltje.

Ook Skolimowski’s roadmovie met een ezel in de hoofdrol is een unieke ervaring, een film als een overdenking, al klinkt het tromgeroffel aan het einde wel wat luid. Soms schiet Skolimowski al experimenterend uit de bocht, maar het zij hem vergeven. Je ziet niet elke dag een originele, filosofisch ingestelde geest aan het werk.