Taal
Energie kun je op verschillende manieren uitspreken
Door de almaar groeiende aandacht voor de energietransitie, groene energie, wind- en zonne-energie en sinds kort ook de stijgende energierekening nemen de vragen toe over de uitspraak van het woord energie. Moet je dat uitspreken als eenerzjie (met zj-klank van gênant) of met de g van genoeg?
Van Dale vermeldt beide varianten, maar de zj-uitspraak is in Nederland het gewoonst. Dat is ook verklaarbaar, want energie is een Frans leenwoord in onze taal. Overigens staat een Franse herkomst niet garant voor een Franse uitspraak van een leenwoord: ingenieur bijvoorbeeld hebben we eveneens uit het Frans geleend, maar er zijn nog maar weinig mensen die dat woord uitspreken als inzjenjeur.
Mensen die energie met de g van genoeg uitspreken, voeren daarvoor soms als motief aan dat ze dat vroeger op school hebben geleerd. Inderdaad rapporteerde de Nieuwe Taalgids in 1957 dat op de hbs soms geleerd werd ‘energie als natuurkundig begrip met de g van goed uit te spreken’. Maar ook toen was die uitspraak al uitzonderlijk.
Het Nederlands heeft energie (in de betekenis geestkracht) halverwege de 17de eeuw ontleend aan het Franse woord énergie, dat het Frans op zijn beurt rond 1500 heeft overgenomen uit het Laat-latijn (energia). Energie is verder terug te voeren op het Griekse woord energeia (werkzaamheid), dat afgeleid is van energes (actief, energiek). Letterlijk kan dat geparafraseerd worden als ‘met werk in zich’. Het is namelijk gevormd uit de Griekse woorden en (in) en ergon, dat niet alleen werk of arbeid betekent, maar etymologisch ook verwant is met ons woord werk.
Taalrubriek
In de rubriek Taal worden grammaticale geschillen, etymologische enigma’s en andere taaltwijfels voor u opgehelderd door Peter-Arno Coppen en Ton den Boon. Lees hun bijdragen op trouw.nl/taal. Ook een vraag? Mail naar p.a.coppen@let.ru.nl of tdb@taalbank.nl.
