Een duivelse spagaat tussen ‘rotmuziek’ en ideologische rotzooi

Over een paar dagen is het officieel lente. Het seizoen waarin de nieuwe seizoenen van orkesten, operagezelschappen en concertzalen worden gepresenteerd. Gelukkig niet meer middels opgetuigde persconferenties, waar het journaille luisterde naar directeuren van een orkest, opera of zaal die een promo-praatje hielden. Meestal afgesloten met een paar obligate vragen en antwoorden. Voorbij, voorbij. Gelukkig.

Sophie de Lint van De Nationale Opera (DNO) voelt die tijdgeest goed aan. In het laatste weekend van het Opera Forward Festival (OFF), toen aardig wat buitenlandse journalisten waren uitgenodigd voor de drie grote producties daarin, organiseerde zij een press gathering. Een samenkomst met de pers dus.

Er was een interessante online-verbinding met componiste Ellen Reid in New York, die voor het volgende OFF de nieuwe opera The Shell Trial aan het schrijven is. Een opera over het geruchtmakende proces tegen de oliemaatschappij, en gebaseerd op het bekroonde toneelstuk De zaak Shell van Anoek Nuyens en Rebekka de Wit. DNO werkt hiervoor samen met Het Geluid Maastricht en het Concertgebouworkest. Niet geheel toevallig is Reid in het nieuwe seizoen composer-in-residence bij het Concertgebouworkest.

Veel nieuwe opera’s

Naast die intrigerende wereldpremière zal nu eindelijk ook Kaija Saariaho’s Innocence bij DNO te zien zijn. Na de triomfantelijke première van die indrukwekkende opera in Aix-en-Provence in 2021 zou die een paar maanden later al naar Amsterdam komen. De pandemie verhinderde dat. Ander hoogtepunt is het antwoord op Stravinsky’s Oedipus Rex. Daarin speelt een mannenkoor een belangrijke rol. In het nieuwe werk Antigone, over de dochter van Oedipus, geeft componist Samy Moussa de hoofdrol juist aan een vrouwenkoor. Beide werken zijn op één avond te zien in een regie/choreografie van Wayne McGregor.

Veel nieuwe opera’s dus. En dat is slim, want uit onderzoek van DNO blijkt dat voor hedendaagse opera’s meer nieuw publiek is (44 tot 49 procent) dan voor bekende klassiekers als Carmen of Turandot (32 procent). Handige cijfers in het onderzoek naar hoe je het genre opera voortduwt, en het publiek daarin meeneemt.

Modern en vernieuwend dus, net als het nieuwe seizoen van de NTR ZaterdagMatinee. Als vanouds programmeerde artistiek leider Kees Vlaardingerbroek heel avontuurlijk. Zo is de Koreaanse Unsuk Chin componist in focus met de Nederlandse première van haar opera Alice in Wonderland als hoogtepunt. Veel aandacht is er voor de in 1923 geboren György Ligeti, evenals zes wereldpremières en opdrachtcomposities.

Koningsdrama

Maar Vlaardingerbroek zal die opdrachten voortaan niet meer zelf geven. Eind vorige week maakte hij bekend per direct te stoppen bij de Matinee. Na 17 jaar. Er was meteen een hoop gespeculeer over het waarom. Daarbij speelde de ultrarechtse, in complotten gelovende dochter Eva Vlaardingerbroek een hoofdrol. Zou zij als in een koningsdrama haar vader ten val hebben gebracht?

Het bleek iets anders te liggen. Vlaardingerbroek vertrekt vanwege indirecte korting op zijn budget. Maar dat hij dat zo bruusk doet geeft wel te denken. Zijn dochter en haar kompanen verafschuwen en verketteren hedendaagse kunst en muziek. Vlaardingerbroek verdedigde dus die ‘rotmuziek’, maar ook de ideologische rotzooi van zijn dochter. Hij zal niet rouwig zijn dat hij van die duivelse spagaat verlost is. En wij met hem.