Een contaminatie die feilloos de dubbele houding van de EU verwoordt

‘EU-leiders draaien met grote boog om olieboycot heen’, kopte Trouw afgelopen maandag op de voorpagina. Een lezeres struikelde over die formulering, maar weet niet goed waarom: ‘Is er inderdaad iets mis met deze zin?’

Eerlijk gezegd had ik er overheen gelezen, maar door de vraag naar de welgevormdheid ervan zag ik wat er met de formulering aan de hand is. In de kop wordt de uitdrukking ‘ergens omheen draaien’ (niet ronduit voor je bedoelingen uitkomen, ‘ergens dubbel in zijn’, omdat je kampt met tegenstrijdige gevoelens en belangen) vermengd met de uitdrukking ‘met een grote boog om iets heen lopen’ (iets willen vermijden).

De schoolmeester die ergens in het diepst van mijn gedachten huist, zou de formulering misschien als een contaminatie moeten afkeuren, maar de nieuwsgierige taalbeschouwer die ik liever ben, stelt beroepshalve andere vragen. Komt deze contaminatie vaker voor? En: waarom is de contaminatie in dit geval een geslaagde verwoording van de ‘dubbele’ Europese houding ten aanzien van een olieboycot?

Fraai

Om met de eerste vraag te beginnen: ‘met een grote boog om iets heen draaien’ is geen ingeburgerde contaminatie en dus (nog) geen onderdeel van ons idioom. De paar keren dat ze elders in de krantendatabank opduikt, is er trouwens echt sprake van een slordige formulering.

Het antwoord op de vraag waarom de contaminatie in dit geval wél geslaagd is, is minder feitelijk. Ik denk dat dit komt doordat de krantenkop feilloos de tegenstrijdige gevoelens ten opzichte van een olieboycot tot uitdrukking brengt: om morele en politieke redenen vinden we zo’n boycot noodzakelijk, maar om economische redenen schrikken we er (nog) voor terug. Als een contaminatie de beide betekenissen van de uitdrukkingen die erin zijn vermengd zo fraai tot uitdrukking brengt, mag ze in stilistisch opzicht een contaminatie zijn, maar is ze in semantisch opzicht geslaagd.