Een betere wereld begint niet bij Emile Ratelband of Willem Engel, maar bij Jan de Hoop

Nu zou deze tv-column bijna voorbijgaan aan het afscheid van Jan de Hoop (67) bij het RTL Ontbijtnieuws na 33 jaar. Donderdag barstte de RTL-coryfee in snikken uit vanwege de ‘duizenden lieve berichtjes’. De burgemeester van Apeldoorn gaf hem een lintje, Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, en hij had er geen woorden voor.

Hoe prettig bescheiden. De Hoop laat zien hoeveel harmonie en waardering er groeit wanneer iemand zich aan de zaak wijdt zonder zijn ego voorop te stellen.

Het contrast met enkele grote ego’s deze week was scherp. Viruswaarheid-voorman Willem Engel kwam maandag uitgebreid aan het woord bij Filemon en de complotten (BNNVARA). Hij gaf toe te moeten oppassen voor de ego-valkuil: dat hij niet ter bevrediging van zichzelf overal de strijd blijft aangaan. Filemon Wesselink ondervroeg hem knap met kraakheldere vragen. Waarom had hij Sigrid Kaags adres op Twitter gezet, als hij zich zelf zo bedreigd voelde door iemand die hem opwachtte bij zijn dansschool? Hij ‘gunde dat toch niemand’? Engel trok een muur van wereldverbeteraar-argumentaties op maar de inconsequentie bleef overeind.

Zo ging het ook in de nieuwe Videoland-documentaireserie Op Hete Kolen: Het Leven volgens Emile Ratelband. Deze twee mannen praten over waarheid en liefde, in levens die draaien om conflict.

Elke vondst bleek de ingang naar een nieuw verhaal

Regisseur Roy Dames (1953) liep in zijn driedelige docu samen met de Tjakka-goeroe door zijn vele archiefspullen heen, voor Ratelbands emigratie naar Thailand (inmiddels gebeurd). Elke vondst bleek de ingang naar een nieuw verhaal: over de bakkerij van zijn vader die zijn moeder mishandelde. Over zijn acht kinderen van wie hij sommigen niet meer ziet (ter compensatie ‘bestelde’ hij recent zijn achtste en negende kind bij draagmoeders). Over zijn ex-vrouw Jenny, en over een tv-confrontatie bij Jack Spijkerman, die hem een pathologisch leugenaar noemt.

Dames oordeelt niet, en met resultaat. Ratelband denkt met de serie een monument voor zichzelf op te richten (‘Ik vind het een eer, en dan kunnen mijn kinderen, klein- en achterkleinkinderen zien wat een geniale opa ze hadden’), en tegelijk spreken zijn uitspraken voor zich. Als kijker hoor je er één woord in: narcisme.

Deze man die hier in 1986 het ‘positief denken’ introduceerde (neurolinguistisch programmeren; NLP) wil weg naar Thailand want: “Ik heb de visie over wat er gaat gebeuren. De mensheid in Nederland is zo verzwakt. Mensen willen alleen nog maar 32 uur, 30 uur werken, en worden daardoor alleen maar zwakker. Alles stort in mekaar.” Concreter wordt het niet. Hij vraagt zich wel af, mijmerend tegen zoon Emilio (12), of hij zijn verantwoordelijkheid niet ontvlucht door ons Nederlanders in die ‘klotezooi’ achter te laten. Maar ja, hij heeft aan zijn kinderen te denken.

Ook het gedoe met de “71 soorten genders en kerels die half wijf worden”, wil hij niet. Hij blijft gewoon kerel, zegt ’ie. Dat is dan zíjn perspectief, zegt iemand. Ratelband fel: ”Dat is het altijd. Daar klaagden die vrouwen ook over: waar blijft míjn perspectief? Ik zei dan: ‘Schatje, het is óns perspectief, maar ik heb de visie en jij niet. Dus stap in de visie en samen veroveren we de hele wereld’.”

Als ze niet ‘het doorzettingsvermogen’ hadden om dat te doen, liet hij ze achter. Misschien begint een betere wereld toch eerder bij mensen zoals De Hoop.

Vijf keer per week schrijven Renate van der Bas en Maaike Bos columns over televisie.