Review
Edwidge Danticat reageert onderkoeld op gekte in Haïti
Edwidge Danticat: Krik? Krak!. Vert. Nicolette Hoekmeijer. Wereldbibliotheek, Amsterdam; 159 blz. - ¿ 29,50.
Op een bijna onderkoelde manier registreert Danticat hoe gewone mensen reageren in een samenleving die een krankzinnige mengeling is van onderdrukking en solidariteit, sadisme en opofferingsgezindheid, magisch handelen en realiteitszin, fatalisme en onwrikbaar vertrouwen in de onuitroeibaarheid van het leven.
Een mooi voorbeeld is het verhaal 'Negentienzevenendertig'. Daarin zit de moeder van Josephine samen met andere vrouwen gevangen op de beschuldiging dat ze vlammende vleugels hebben. Voor de vrouwen gaan slapen moeten ze van de bewakers tinnen koud water over elkaar heen gieten, opdat hun lichamen niet voldoende warmte zouden kunnen verzamelen om vlammende vleugels te laten groeien, waarmee ze weg konden vliegen “om de slaap van onschuldige kinderen binnen te dringen en hun adem te stelen”.
De bittere ironie is dat de moeder in 1935 toen alle Haïtianen in de Dominicaanse Republiek over de kling werden gejaagd, haar leven redde door over de grens te vliegen. Samen met andere vrouwen wordt deze vlucht jaarlijks herdacht, wat haar in eigen land uiteindelijk noodlottig wordt, want ze wordt gevangengezet op beschuldiging van hekserij. Als haar moeder ten slotte door angstige soldaten in de gevangenis wordt doodgeknuppeld, zegt een van de vrouwen tegen Josephine dat zij nu vrouw is geworden, want een meisje wordt vrouw als haar moeder sterft, net zoals haar moeder vrouw werd, toen haar moeder in 1935 bij de grensrivier werd vermoord. “Het leven gaat nooit verloren, er komt altijd nieuw leven om de plaats van het oude in te nemen”, is de troost die Josephine meekrijgt.
Het knappe van Edwidge Danticat is dat de typisch Haïtiaanse magie van het verhaal tegelijkertijd de klassieke metaforische betekenis bevat. De aangroeiende vleugels staan voor het niet te onderdrukken vrijheidsverlangen van de mens, die wel gedood kan worden, maar het ideaal niet. Het is deze universele boodschap die de verhalen in 'Krik? Krak!' tot meer maken dan de beklemmende beschrijving van Haïti's recente historie.
