Opinie
DOX grijpt publiek bij de kladden
Hij staat voor het geweten, de jongen met vleugeltjes op zijn rug. “Ben je in staat andere mensen pijn te doen?“ vraagt hij in de beginscène. “Vind je porno leuk? Lieg je wel eens?“ Als de vraag bevestigend wordt beantwoord, moeten zijn zes tegenspelers op de grond gaan liggen. De twijfel is van de gezichten af te lezen, niemand durft te gaan liggen. In ieder mens huizen minder fraaie eigenschappen, maar geef dat maar eens toe.
Wat volgt in 'Darkside' voor jongeren vanaf veertien jaar van theatergroep DOX, is een ongekend eerlijke en luchtige verkenning van de zwarte kantjes van het individu. Bewonderenswaardig hoe choreograaf Sassan Saghar Yaghmai de zeven jonge performers - drie vers afgestudeerde danseressen, de jongens pas studerend aan een theateropleiding - zo ver heeft weten te krijgen een vergrootglas te plaatsen op dingen die iedereen juist wil verhullen. In een reeks aan korte, soms gesproken, soms gedanste scènes verandert een lief meisje in een sadistische commandant, gaat liefde over in gewelddadige jaloezie of krijgt een aardige jongen een rood waas voor de ogen als de groep steeds verdergaat in onschuldige pesterijtjes.
Pijnlijk duidelijk wordt dat de grens tussen goed en kwaad niet zo helder is als we graag willen geloven. Zo passeert een theatrale vertaling van het fameuze experiment van de Amerikaanse psycholoog Stanley Milgram de revue. In een quiz worden foutieve antwoorden bestraft met venijnig opgevoerde elektrische schokken. Een danseres volgt klakkeloos de haar opgelegde taak op, ook al druist dat in tegen haar geweten en heeft dat de dood van de quizdeelnemer tot gevolg.
In sneltreinvaart worden dergelijke scènes afgewisseld met grappige onderonsjes, pijnlijke ontboezemingen met ontladende dynamische groepsdansen. Momenten van bezinning als de performers zich terugtrekken in kasten die hun geheime wereld verbeelden. Een kast van binnen beplakt met pornoafbeeldingen, een andere herbergt een strop of een schaal met mergpijpjes waar een danseres zich aan vergrijpt.
Boulimia, zelfmoordgedachten, geweld: het is geen makkelijke kost voor het jongerenpubliek. Maar door perfect geplaatste contrapunten mag de zwaarte in 'Darkside' ook zwaar blijven en krijgt de boodschap juist extra impact. Na het hysterisch verorberen van haar mergpijpen, kotst danseres Emily Tench de boel weer uit. Dan plaatst een toekijkende danser de enig mogelijke relativerende opmerking: “Zo, ben je klaar?“
Alhoewel de danskwaliteiten niet altijd gelijk op gaan, groeien de jonge performers uit Nederland, Iran, Zweden, Canada en Bolivia uit tot markante theaterpersoonlijkheden. Door de inbreng van persoonlijke ervaringen grijpen ze het publiek bij de kladden. Als de vragen uit het begin terugkeren, valt wél de een na de ander op de grond; gelouterd om de eigen zwartheid onder ogen te zien. En het publiek met hen.
