Doelloze duidingsdrift vol met losse flodders

Het was het weekend van de ­aftocht van onze ambassadeur in Ankara. Samen met negen diplomaten uit andere landen had ze zich sterk gemaakt voor de Turkse dissident Osman Kavala. In het journaal zagen we zaterdagavond een furieuze president Erdogan: “Zij kunnen ons niet vertellen wat wij moeten doen”.

Een week eerder liet Margriet van der Linden in How to be young (KRO-NCRV) zien hoe slecht het ervoor staat met de Turkse rechtsstaat. Vrouwen worden toe­getakeld en verkracht, en de daders gaan vrijuit. Waarom? Omdat de vrouwen ‘het aan zichzelf te wijten hebben’. Vrijdag boog ze zich over een andere wankelende Europese democratie: Litouwen. De dreiging komt hier niet van binnenuit maar van ­buitenaf: de (Wit-)Russen.

Van der Linden sprak onder anderen Wit-Russische studenten, die uit angst voor dictator Loekasjenko naar Litouwen waren gevlucht. Net als in haar vorige reeksen How to be (a man, gay) toonde ze zich ook nu weer de invoelende journalist. Zo vroeg ze aan een jonge militair of niet alle Litouwse jongens het idee hadden dat ze hun land moesten verdedigen tegen de buren. Het is empathie zonder klefheid, zoals haar stoerheid nooit hard wordt en haar persoonlijke noot nooit overheersend.

Het was ook het weekend van het dodelijke incident op de filmset in New Mexico. Acteur Alec Baldwin schoot per ongeluk ­cameraregisseur Halyna Hutchins dood. Het journaal meldde zaterdag dat het pistool hem was aangereikt onder de verzekering dat er losse flodders in zaten. Maar het ­bleken dus kogels.

Hoe dat kon, daarover speculeerde Hilversum zich een slag in de rondte. Film­maker Martin Koolhoven rende van RTL Nieuws naar journaal en Op1 om telkens hetzelfde verhaal af te draaien: over hoe streng de protocollen in Amerika zijn, en dat er speciaal iemand op de set rondloopt om zich te ontfermen over de pistolen. Die liggen in een daartoe bestemd kistje. In het journaal zei Koolhoven ‘doosje’, dat was wel een verschil. Maar ook onze bekende filmmaker moest tot slot verzuchten: “Wat er is voorgevallen, is nog niet helemaal duidelijk”.

'Tja, ik ben ook geen wapenexpert’

Inderdaad, die indruk had deze kijker ook al en daarom was hij zo verbaasd dat het gebabbel maar voortduurde. Eva Jinek opende haar praatshow er zelfs mee. VS-correspondent Tom van ’t Einde bekende: “Ik ben geen wapenexpert. Hoe zie je het verschil tussen losse flodders en kogels?” Stuntman Willem de Beukelaer antwoordde: “Tja, ik ben ook geen wapenexpert”.

Het ergst waren de ‘vertaalslagen’ naar Nederland. Het gebeurde pasgeleden ook al, na het dodelijke handboogincident in Noorwegen. Toen ging RTL Nieuws uitzoeken of zoiets zich ook in Nederland zou kunnen voordoen. Het antwoord luidde: ja hoor, zou zomaar kunnen. Nu mocht in Op1 Victor Reinier (Flikken Maastricht) uit de doeken doen wat de regels zijn op de vaderlandse filmset. Het ontaardde in een tamelijk chaotisch relaas, waarbij presentator Charles Groenhuijsen zo nu en dan amechtig over tafel hing, en waarvan de eindconclusie was: in ons land is zo’n ongeluk ondenkbaar.

Mooi, maar het ging toch om de VS? Wat was daar nu precies fout gelopen? Hilversum kwam er niet uit. Kan gebeuren. Maar geef je dan niet over aan doelloze duidingsdrift met als enig resultaat: losse flodders.

Vijf keer per week schrijven Renate van der Bas en Maaike Bos columns over televisie.