Do look up, dat is het minste wat we kunnen doen

Heel veel mensen zagen in de kerstvakantie die Netflix-film met Jennifer Lawrence en Leonardo DiCaprio, waarin ze wetenschappers spelen die een ijzingwekkende ontdekking doen: een komeet snelt recht op de aarde af. Niet de allerbeste film ooit, maar wel met een geniale en extreem relevante premisse: politieke en geldelijke belangen maken het verdomde moeilijk om de aarde te redden van de op handen zijnde ramp, terwijl er gewoon middelen bestaan om die te verhelpen.

Met de campagneslogan ‘kijk niet omhoog’ consolideert de Amerikaanse president haar politieke positie, ten koste van al het leven op aarde. Het is ook wel een makkelijk opvolgbare aanbeveling, dankzij de opium-voor-de-massa-apparaten die de wereldbevolking toch al de hele dag naar beneden doen kijken. Don’t Look Up is een vrij opzichtige allegorie voor onze samenleving, en de klimaatcrisis.

Misschien was het mijn door corona mistig gemaakte kop, maar ik moest tijdens het kijken aan NOS-weerman Gerrit Hiemstra denken. Net als 81.600 anderen volg ik hem op Twitter, waar hij zijn publiek al jaren, tegen de klimaatontkennende verdrukking in, wijst op de realiteit van de opwarming van de aarde. Een beetje zoals DiCaprio in Don’t Look Up, maar dan slanker en roodhariger (in de verte heeft hij wat weg van die olijke jongen van het satirische tijdschrift MAD), en een stuk Hollandser. Meeslepend drama wordt het nooit, Hiemstra’s Twitterpraktijk bestaat hoofdzakelijk uit het aan de man brengen van feiten die wijzen op zich reeds voltrekkende rampspoed. Vorige week werd bekend dat hij er de Machiavelliprijs voor krijgt.

Je zou er haast van gaan hyperventileren

Niet iedereen vindt dat leuk. Als je liever doet alsof het allemaal wel meevalt, er niets aan de hand is zelfs, als je vindt dat ‘we nog gewoon moeten kunnen barbecueën’ en hebt bedacht dat klimaatverandering een hoax is, tja, dan is een retweet van Hiemstra dat op Antarctica de hoogste temperatuur ooit werd gemeten best confronterend. Voor wie wel in klimaatverandering ‘gelooft’ ook trouwens. Meer. Het leven is al lastig genoeg zonder regelmatig herinnerd te worden aan een heel reële catastrofe waaraan je als individu nauwelijks iets kan doen.

Hiemstra geeft ons grafiekjes die een gruwelijke verhoging van de zeewatertemperatuur weergeven; knipperende getalletjes over een brute, historische hittegolf in Buenos Aires; cijfers die tonen dat de afgelopen zes jaar de heetste ooit waren; berichten dat wetenschappers onthutst zijn over de huidige hoeveelheid methaan in de atmosfeer. Je zou er haast van gaan hyperventileren.

Maar als de paniekvlekjes voor je ogen zijn weggetrokken, dan staan tussen Hiemstra’s tweets ook manieren waarop het anders kan. Met hernieuwbare bronnen, plantaardige diëten en minder hypocrisie. Zo tweette hij na de herdenking van de Elfstedentocht van 1997 over de leden van de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden: ‘Ik vraag me nu af of zij allemaal hun eigen CO₂-uitstoot zo veel mogelijk beperken. Zijn ze van het gas af? Is de auto de deur uit of rijden ze elektrisch? Vliegen ze niet meer? Eten ze geen vlees meer? Kopen ze minder spullen? Dat zou de kans op een Tocht groter maken.’

En ergens zijn Hiemstra’s tweets ook wel geruststellend: gelukkig zijn er mensen die blijven hameren, op de urgentie blijven wijzen. Het minste wat wij moeten doen, is kijken. Do look up.