Dit stukje is ervan gekomen (en ja, dat klopt)

Op een artikeltje dat ik op een website gepubliceerd had, kreeg ik taalkritiek van een lezer. Ik had ergens geschreven over een stukje dat ooit in de pen zat, en geconstateerd: ‘Dat stukje is er niet van gekomen’. Een lezer reageerde met de vraag: zou dit niet moeten zijn ‘van dat volgende stukje is het niet gekomen’? Helaas zonder verdere toelichting, maar ik geloof dat ik de kritiek wel snap.

Het alternatief komt me dan weer erg vreemd voor. Naar mijn taalgevoel is de algemene formulering om met het werkwoord ‘komen’ uit te drukken dat iets niet is doorgegaan: ‘Het is er niet van gekomen’. De vraag is dan of we hier te maken hebben met een betekenisloos ‘het’ (zoals in ‘het regent’), of met een zogeheten ‘referentieel het’, dat verwijst naar een specifieke gebeurtenis. In het laatste geval zou je ook moeten kunnen zeggen ‘dit is er niet van gekomen’ of ‘dat is er niet van gekomen’.

Omslachtige tussenoplossing

Volgens mij heeft de taalcriticus het idee dat ‘het’ per se betekenisloos is. Daarom probeert hij een herformulering die ‘het’ als onderwerp in stand houdt: ‘Van dat stukje is het niet gekomen’. Naar mijn taalgevoel is dat dan weer slechter, omdat eerder ‘ervan’ betekenisloos is. Zonder ‘ervan’ krijg je niet de gewenste uitdrukking.

Een tussenoplossing zou kunnen zijn: ‘Het is er niet van gekomen met dat stukje’. In dat geval handhaaf je het betekenisloze ‘het’ én het betekenisloze ‘ervan’, en je plaatst het stukje in een soort bijwoordelijke bepaling van hoedanigheid. Wat mij betreft is die tussenoplossing echter veel te omslachtig, en is er niets mis met ‘dat stukje is er niet van gekomen’. In de literatuur komt ‘dat is er niet van gekomen’ regelmatig voor, dus het lijkt er niet op dat dit ongrammaticaal is. Het woordje ‘het’ is het gewone voornaamwoord, en niet het betekenisloze onbepaalde voornaamwoord.