Dit is Jansje Punt en ze maakte zich zorgen over haar drie zonen in nazi-Duitsland
Eindelijk weten we wie de vrouw is op het schilderij ‘Arbeidersvrouw’ van Charley Toorop. Haar identiteit is onthuld doordat haar familieleden zelf contact opnamen met het Stedelijk Museum in Amsterdam, waar het hangt.
Het gaat om Johanna Punt, ook wel Jansje genoemd. Ze werd in 1899 geboren in Halsteren en overleed in 1983 in Bergen (NH) en was de huishoudster van Charley Toorop.
Bij het Stedelijk wisten ze al wel, uit Toorops brieven, dat ze een arbeidersvrouw was die ze ‘moeder Punt’ noemde. Maar over haar achtergrond en de reden voor haar bezorgde blik tastte het museum in het duister, al lag een relatie met de Tweede Wereldoorlog voor de hand. Op de achtergrond heeft Toorop de verwoesting van Rotterdam afgebeeld, waarover ze erg ontdaan was. Daarbij baseerde ze zich op foto’s van het bombardement van haar vriendin en schoondochter, de fotografe Eva Besnyö.
Foto
Het begon allemaal met een bericht in het Noordhollands Dagblad, waarin een journalist de arbeidersvrouw abusievelijk hield voor Trijntje Klomp-Zult. Hierop reageerden de familieleden van Jansje Punt, die hun grootmoeder herkenden in het schilderij. Het was bij hen bekend dat ze bij Toorop werkte als huishoudster en dat ze voor dit schilderij had geposeerd. Ze had namelijk een foto van dit werk cadeau gekregen, met aan de achterkant een foto van Toorop zelf, als dank voor het poseren.
De familie had echter geen idee dat het om zo’n groot en belangrijk schilderij ging en was stomverbaasd toen ze het doek zagen in het museum. “Dat dit werk met onze oma erop een van de iconen is in het Stedelijk, maakt ons echt heel trots”, meldt Anja Offringa-Punt, een van de kleinkinderen. Zij wist het museum ook te vertellen waarom Toorop haar grootmoeder met zo’n bedrukt gezicht heeft afgebeeld voor de ruïnes van Rotterdam. Ze maakte zich grote zorgen over haar drie zonen, die verplicht te werk waren gesteld in nazi-Duitsland.
Kracht
‘Arbeidersvrouw’ is een van de publiekslievelingen in de vaste collectie van het Stedelijk. Het museum is blij nu eindelijk meer te weten over haar achtergrond. Maurice Rummens, wetenschappelijk medewerker, vindt dat Charley Toorop haar ook iets heroïsch geeft, ondanks de moeilijke omstandigheden. “Ze zit rechtop, met een blik van zorgen én kracht. Het is een toonbeeld van geestelijke en morele kracht in een geruïneerde wereld.”
Lees ook:
‘Charley maakte nooit lievige dingetjes’
In het Rembrandtjaar organiseert Trouw de verkiezing van het mooiste schilderij van Nederland. Ook u kunt meedoen. Twintig bekende Nederlanders geven vast hun favorieten. Aflevering 8: Liesbeth Brandt Corstius, oud-directeur van het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem.
