Dichterbij kom je niet. In ‘The Beatles: Get Back’ maak je de bandleden mee als onvervalste komedianten

Acht uur rondhangen met The Beatles en dan het gevoel hebben dat je getuige bent van een cruciaal moment in de muziekgeschiedenis. Peter Jackson speelt het klaar met zijn nieuwe, hypnotiserende film The Beatles: Get Back.

Ze moeten even op gang komen. Maar als John Lennon, Paul McCartney, George Harrison en Ringo Starr op stoom zijn, ontspint zich een fascinerend schouwspel. Van heel dichtbij zie je hoe The Beatles in 1969 nieuwe liedjes schrijven, repeteren en opnemen. Je zit met je neus bovenop het laatste liveconcert dat als apotheose op die sessies volgt. Ook ben je getuige van onderlinge gesprekken en maak je de bandleden mee als onvervalste komedianten. Een intiemer portret van The Beatles is er niet, en zal er vermoedelijk ook nooit meer komen.

Sir Peter Jackson, de Nieuw-Zeelandse regisseur achter de Lord of the Rings-trilogie, is er met The Beatles: Get Back in geslaagd om een verrassende nieuwe documentaire te maken over de legendarische Britse band. Het betreft een driedelige documentairereeks met een totale lengte van bijna acht uur die donderdag in première ging bij streamingdienst Disney+.

De regisseur was aanvankelijk huiverig

Vijftig jaar lang lagen er film- en geluidsopnamen van de zogeheten Get Back-sessies in een kluis. Totdat de rechthebbenden enkele jaren terug een beroep deden op Peter Jackson. Aanleiding was zijn indrukwekkende WOI-documentaire They Shall Not Grow Old, opgebouwd uit overgeleverde filmpjes uit de Eerste Wereldoorlog. Jackson is zoals bekend een tovenaar met beeld en geluid; eerder deze maand verkocht hij zijn special-effectsstudio voor 1,6 miljard dollar.

Jackson was aanvankelijk wel huiverig, zei hij vorige week tijdens een virtuele persconferentie. In januari 1969 had zijn collega Michael Lindsay-Hogg filmopnamen gemaakt van de Get Back-sessies. Maar de documentaire die hij in mei 1970 als bioscoopfilm lanceerde, was een tegenvaller. Het portret werd door iedereen als deprimerend ervaren, ook door The Beatles die drie weken voor verschijnen van de documentaire definitief uit elkaar gingen. Al het film- en geluidsmateriaal verdween achter slot en grendel.

Jackson vreesde voor de opnamen die uit de kluis zouden komen, maar tot zijn grote geluk vond hij een schat aan inspirerend materiaal. Hij besloot met de 60 uur aan ongeziene filmopnamen en 150 uur aan geluidsopnamen aan de slag te gaan. Het resultaat is niet alleen technisch verbluffend maar ook verhalend.

Tussen neus en lippen door vertelt Harrison de band te verlaten

Zo zien we de wereldberoemde bandleden op 2 januari 1969 als langharige hippies de grote loods van de Twickenham Film Studios binnendruppelen. John Lennon op afgetrapte gympies en een bruin bontjasje om de schouders, op de voet gevolgd door zijn geliefde Yoko Ono. George Harrison heeft zijn wijnrode suède laarzen aangetrokken die, heel sixties, reiken tot de knie. “Happy new year, Ringo!”, klinkt het.

Het plan is om binnen drie weken veertien nieuwe liedjes te schrijven en een live-album te maken. The Beatles zijn in 1966 al opgehouden met touren. Vanwege de hysterische taferelen in de concertzalen (iedereen herinnert zich de beelden van huilende en flauwvallende fans) hebben ze zich teruggetrokken in de studio. Maar na ruim twee jaar denken ze weer aan een live-plaat. Ook is er een plan voor een begeleidende tv-show. Gaandeweg zal het hele plan veranderen: Let It Be wordt een studioplaat en in plaats van een tv-special komt er een gelijknamige documentaire. Het intrigerende is dat je het proces op de voet kunt volgen: ideetjes die worden opgeworpen, nieuwe melodieën die ronddwarrelen en liedjes die worden gefinetuned.

Zo maak je ook het schokkende moment mee dat George Harrison opstapt. Bijna tussen neus en lippen door zegt hij de band te verlaten. Magisch is het hoe Peter Jackson naar dat moment toewerkt – hier zie je de verhalenverteller aan het werk – door te focussen op de chemie tussen Lennon en McCartney, de songwriters die vaak ook het hoogste woord voeren. Je voelt de spanning bij Harrison, dat het hem niet lekker zit, misschien al heel lang niet. Eerder al hebben we stekeligheden opgevangen tussen Harrison en McCartney.

Explosies van creativiteit

Doordat Jackson met een bepaalde techniek gitaargeluiden kan wegfilteren en gesprekjes kan isoleren, kunnen we voor het eerst volgen hoe de bandleden met elkaar overleggen. Zo is het ook interessant om te zien hoe ze met een crisis omgaan. Na het vertrek van Harrison uiten de overgebleven bandleden zich met een kermend gebracht Don’t Let Me Down. Je ziet en hoort de pijn.

Het duurt even, maar het komt weer goed met Harrison, hij sluit zich weer aan bij de boys uit Liverpool met wie hij al sinds zijn tienertijd, dus sinds de jaren vijftig, samen is. Die camaraderie voel je in het vervolg van de documentaire steeds beter, zeker als ze de koude loods na een tijdje verlaten en zich nestelen in de kleinere en warmere studio van hun Londense kantoor op Savile Row.

Daar voegt ook een oude vriend zich bij de band. Billy Preston zorgt als keyboardspeler zichtbaar voor nieuwe energie. En juist tijdens die explosies van creativiteit, als de vonken ervan afvliegen en John Lennon wippend op zijn hurken een komisch nummer weggeeft, gaan de gedachten uit naar zijn tragische lot: elf jaar later werd hij, 40 jaar oud, door een gestoorde fan doodgeschoten. George Harrison overleed op 53-jarige leeftijd aan kanker. Paul McCartney en Ringo Starr zijn er nog, 79 en 81 jaar oud. Beiden hebben verklaard zich te herkennen in het beeld dat de documentaire van The Beatles oproept.

Het laatste live-optreden van The Beatles in de snijdende wind

Ondertussen heeft Jackson heel slim gebruikgemaakt van de tijdsdruk waaronder de bandleden werken. Ringo Starr, die zich gedurende de documentaire bewijst als een heerlijk koele kikker, gaat met Peter Sellers in een komedie spelen en moet er eind januari vandoor. Er verschijnt regelmatig een kalender in beeld, de dagen worden afgeteld: spannend, de dag van het liveconcert nadert. Steeds duidelijker wordt dat dit gaat plaatsvinden bovenop het dak van hun vijf verdiepingen tellende kantoor middenin Londen.

Bijzonder is dat het legendarische dakconcert dat in totaal 42 minuten duurt en door de politie wordt afgebroken, voor het eerst integraal te zien is. Het is een ontroerend slotakkoord, het laatste live-optreden van The Beatles in de snijdende wind, terwijl het protestlied Get Back over de daken schalt en de straten beneden volstromen met verbaasde mensen. Na acht uur rondhangen met The Beatles voelt het alsof je er ook bij was, dat je getuige bent geweest van een cruciaal moment in de muziekgeschiedenis.