Deze Netflixserie over Michael Jordan is even verslavend als indrukwekkend

The last dance
Regie: Jason Hehir
★★★★☆

Of hij aardig was? Michael Jordan, de grote basketbalspeler die in de jaren negentig uitgroeide tot een internationaal verafgode sportster en cultureel fenomeen, is even sprakeloos. De camera, opgesteld in een luxevilla aan zee, registreert zijn twijfel. Het lijkt zo’n simpele vraag. Maar Jordans ogen vullen zich met tranen. ‘Winnen heeft een prijs.’

Het is van de mooiste momenten in de epische documentaireserie ‘The Last Dance’, die de afgelopen weken werd uitgezonden op de Amerikaanse sportzender ESPN en Netflix. ‘Episch’ omdat de makers er niet minder dan tien afleveringen van vijftig minuten voor uittrekken om een relatief korte periode uit de geschiedenis van de Amerikaanse National Basketball Association (NBA) te vertellen. Het gaat om de jaren die leidden naar het finale-­seizoen van het gouden team van de Chicago Bulls.

De in de jaren tachtig matig presterende club ontwikkelde zich snel naar een hoger niveau met de aankoop van de piepjonge ­Michael Jordan, in 1984. Een ongedurig, hard werkend talent met een wervelwindeffect op de club. In de jaren erna zou hij met teamgenoten als Scottie Pippen en Dennis ­Rodman maar liefst vijf kampioenschappen behalen. Totdat het ­clubmanagement in 1997 grote veranderingen aankondigde. Hoe verder met de dynastie? Hoe verder met Jordan, die zelfs in Parijs op massa’s dwepende aanbidders kon rekenen? ‘De laatste dans’, zo omschreef coach Phil Jackson het omineuze seizoen 1997-1998.

Vrije toegang

Die cliffhanger hangt je als kijker afleveringen lang boven het hoofd terwijl de makers, puttend uit immense bergen beeldmateriaal, gracieus heen en weer stappen in de tijd. Een simpel ingezet tijdbalkje helpt je om chronologisch overzicht te houden. In dat laatste jaar kreeg een cameraploeg vrije toegang tot het dagelijks leven van het team, op voorwaarde van Michael Jordan dat alleen hij mocht beslissen over het lot van het materiaal. Pas twee decennia later stemde hij toe in de productie van deze documentairereeks.

Destijds putten commentatoren en fans zich uit in omschrijvingen van Jordan in termen als ‘poëzie in beweging’ en ‘overlopend van charismatisch talent’. Een klein meisje vertelt een televisiecamera dat ze had mogen kiezen: cadeautjes onder de kerstboom, of de Bulls in het echt zien? Had ze niet lang over hoeven nadenken. Met zijn beeldschone Air Jordan-sneakers bezorgde Jordan niet alleen sportmerk Nike een urban, hip imago, nummer 23 werd omarmd door culturele gangmakers als Spike Lee en rapper Nas. ­Beroemdheden als Dr. Dre, Prince en Muhammad Ali deden alles voor een kaartje voor een Bulls-wedstrijd.

Vergaap je aan oude wedstrijdbeelden van de sierlijke atleet met zijn ‘extra zweefversnelling’ en je ziet hoe goed gekozen het embleem van een springend poppetje is waarmee de Jordan-sportartikelen zich onderscheiden. ‘Superman’. ‘God vermomd als Jordan’. Tegelijkertijd zie je de sporter in de archiefbeelden met elke stap hoger op de apenrots ongelukkiger worden. Het is wachten op het moment dat iemand hem van zijn voetstuk probeert te duwen.

Grote emoties

Juist de afstand in tijd is een van de grote toegevoegde waarden van de serie. De bedachtzame toon van de eindvijftigers van nu die terugblikken op de grote emoties van toen, is wat ‘The Last Dance’ laat uitstijgen boven de primaire oorlogsretoriek die in de sportwereld zo vaak wordt gebezigd.

Jordan zelf zit er inmiddels als een veterane, beheerste maar goedlachse heerser bij, op een ruime stoel in een ruime kamer met ruim uitzicht. Glas whiskey op het bijzet­tafeltje. Coach Jackson, toen al een halve hippie met filosofische inslag, betoont zich een wijze evaluator van een hectisch tijdperk. Zelfs Dennis Rodman, destijds met groen haar en nagellak boegbeeld van de metroman-beweging en vaak in het nieuws vanwege drugs, drank en grof gedrag, blijkt zijn succes én ­eigen ego prima te kunnen relativeren.

Zeggenschap over het eindresultaat

Dat Jordan zoveel zeggenschap had over het eindresultaat, zou je als hindernis voor een neutrale blik kunnen zien. En toch laat deze, ook voor niet-basketbalingewijden verrassend verslavende serie goed zien van hoeveel factoren succes afhangt. Terwijl de makers de wijdere wereld (partners, privébeslommeringen, maar ook politieke en culturele achtergronden) grotendeels buiten beeld laten, zoomen ze in op specifieke, bepalende momenten. Die worp in de laatste seconden van een wedstrijd, de rivaliteit of kameraadschap tussen teamgenoten, de ingrepen van de coach of clubmanager, een opmerking van een tegenspeler: de sociologische psychologie van een sportwedstrijd is zoveel meer dan de optelsom van fysieke conditie en talent.

Bulls-spelers, toenmalige tegenstanders, sportjournalisten, biografen en andere betrokkenen leveren een heerlijk uitwaaierend perspectief op gebeurtenissen die sommigen voor het eerst zien en die fans zich levendig zullen herinneren.

Een mooi degelijke, ernstige ­manier van historie schrijven, die tussen de regels door antwoord geeft op de vraag die Michael Jordan in ­aflevering zeven even van zijn stuk bracht. Niemand komt in de geschiedenisboeken terecht omdat-ie aardig is.

Lees ook

Met Kobe Bryant verliest de sportwereld een icoon

Met Kobe Bryant (1978-2020) verdwijnt een van de beste spelers van zijn generatie én een gecompliceerde persoonlijkheid. Een loopbaan getekend door verbetenheid.