Deze 3D-printer maakt nieuw plastic van oud plastic

De 3D-printer van Nout Kooij (29) en Sam van Til (30) is een soort kamertje waar je met wel drie man in kunt. Daarbinnen voert een machine een strak gechoreografeerde dans uit: het gevaarte beweegt naar voren, naar achteren, naar links, naar rechts. De buis bovenin bevat plastic snippers, de buis onderin spuugt een lange lijn klei-achtig gesmolten plastic in een patroon op de grond.

Op zijn knieën volgt Kooij de beweging van de machine, en drukt snel de lijn nog warme plastic vast aan de grondplaat van de printer. “De eerste laag is altijd tricky”, legt Van Til intussen uit. “We moeten het beginnetje vastzetten, zodat het niet verschuift als de printer er de volgende lagen bovenop legt.” Als de onderste laag eenmaal vastzit, kunnen Kooij en Van Til de printer verder alleen het werk laten doen. De printer wordt aangestuurd door een computer die precies volgens de ‘bouwtekening’ dicteert hoe de machine het gesmolten plastic moet neerleggen. Laagje voor laagje bouwt-ie zo het ontwerp op: een stoel, een vaas, een laptophouder - dit keer wordt het een prullenbak voor het Amsterdamse Sarphatipark, ontworpen door schoolkinderen.

Het is een wonderbaarlijk proces voor een buitenstaander, maar Kooij en Van Til noemen het niks bijzonders dat ze hun producten op 3D-formaat printen, noch dat ze het apparaat zelf gebouwd hebben. Nee, het bijzondere zit hem in de grondstof van deze machine: plastic afval.

Ontsteltenis

Zo’n zes jaar geleden ontdekte Kooij tot zijn ontsteltenis dat veel plastic helemaal niet ‘geschikt’ is voor recycling. Hij had een kleine 3D-printer gebouwd - ‘gewoon, omdat het kon’ - en gebruikte als ‘cartridge’ voor die printer een dunne plastic draad, speciaal voor dat doel nieuw gemaakt in China. Zonde, vond hij, en besloot te onderzoeken of hij deze ‘cartridge’ van gerecycled plastic in Nederland kon laten maken.

Maar bij de afvalverwerkingsbedrijven kwam hij erachter dat meer dan de helft van het ingezamelde plastic gewoon wordt verbrand. “Alleen superhoogwaardig plastic wordt gerecycled. Als er bijvoorbeeld een klein beetje ander materiaal zoals glas of rubber tussen het afval zit, moet het gesorteerd worden en dat is te duur.”

Kooij haalde Van Til erbij. Als scholieren hadden ze als profielwerkstuk al een robot gebouwd die ‘SAM’ kon schrijven (de naam van Nout paste niet meer in het geheugen), nu was het tijd voor een volgend project. Samen bedachten ze een oplossing: door de 3D-printer heel groot te maken, hadden ze de dunne draad ‘cartridge’ niet meer nodig, maar konden ze de machine rechtstreeks voeden met plastic afval. Door ook de lijn die de printer uitspuugt grover en dikker te maken, vormen vervuilde stukjes in het plastic bovendien geen probleem meer.

Ducttape

Ruim een half jaar experimenteerden Kooij en vooral Van Til, net zo lang tot hun printer kon waar afvalverwerkers niet aan beginnen: ‘vervuild’ plastic recyclen. Met hun bedrijf vanPlestik printen ze sinds twee jaar zelf ontworpen meubels, en voorwerpen in opdracht. Zo maakten ze voor een bierbrouwerij zonneschermen van gebruikte plastic bierfusten, en levert Hema hun plastic winkelafval aan in ruil voor meubilair voor het hoofdkantoor. Intussen bouwen Van Til en Kooij aan printer nummer twee en drie - die nog groter en geavanceerder moeten worden.

“Met die paar printers hier lossen we het wereldwijde plasticprobleem niet op”, zegt Van Til met een schuin knikje naar de zoemende cabine. “Maar dat is wél ons doel.”

Kooij en Van Til werken daarom aan een plan om hun techniek naar ontwikkelingslanden te brengen. “De 3D-printer is ideaal voor kleinschalige, lokale productie. Inzameling van plastic wordt dan meteen een stuk rendabeler. Je hebt bovendien geen miljoeneninvestering nodig, wijzelf hebben de printer bij wijze van spreken met ducttape in elkaar gezet.”

VanPlestik houdt elke eerste donderdag van de maand een meetup over z’n recycling- systeem, zie ook www.vanplestik.nl.

In deze rubriek vertellen mensen hoe ze van hun ambacht hun beroep gemaakt hebben. Lees andere afleveringen op trouw.nl/zelfgemaakt.