In de film ‘Freek’ ligt Freek de Jonge letterlijk en figuurlijk op de snijtafel. Regisseur Dennis Alink maakte een eerlijk portret van de cabaretier, met zijn volledige medewerking. ‘Hij gaf zich helemaal, niets was hem te gek.’
Hoe speel je een lijk? Freek de Jonge doet het met verve aan het begin van de film ‘Freek’. Hij ligt op een verrijdbare snijtafel onder een wit laken, aan zijn grote teen bungelt een naamlabel. Twee anatomisch chirurgen (gespeeld door Henry van Loon en René van ’t Hof) zwaaien met vervaarlijke zagen en slaan dan het laken terug. Daar ligt de beroemde cabaretier met lijkbleek gezicht. In close-up zie je al zijn rimpels, plooien, neusharen.
Het is een macaber begin van een documentaire, maar volgens regisseur Dennis Alink (29) ook precies de juiste proloog. “Ik vond het belangrijk om duidelijk te maken dat het geen halleluja-verhaal zou worden, geen Freek over Freek. Hij ligt op de tafel en laat zich opensnijden.” De Jonge onderging de ‘autopsie’ door de filmmaker overigens enthousiast en met volle inzet. “Hij heeft zich van het begin af aan opengesteld, hij gaf zich helemaal, niets was hem te gek.”
Doodgaan
Alink maakte eerder documentaires over filmmaker George Sluizer en zanger Herman Brood. Rode draad daarin was de dood, een onderwerp dat Alink al van jongs af aan fascineert. “Toen ik vijf was, overleed onze hond en kwam ik tot de ontdekking dat we allemaal doodgaan. Sindsdien is doodsangst een grote worsteling voor mij. In mijn films probeer ik daar grip op te krijgen door te onderzoeken hoe artiesten met de dood omgaan.”
Na Sluizer en Brood kwam hij als vanzelf bij Freek de Jonge uit om zijn ‘thematische trilogie’ te vervolmaken. “Toen ik zeven was, stond Freeks liedje ‘Leven na de dood’ op nummer één in de top 40. Vooral de zin ‘Heb je je doodsangst overwonnen, is het alle dagen feest’ maakte toen al indruk op me. Ik vond die man fantastisch. En nog steeds: hij is de grootste theatermaker van Nederland. Hij heeft het cabaret volslagen vernieuwd, hij heeft écht iets te zeggen.”
Zijn waardering voor de cabaretier stond een kritische benadering niet in de weg. Alink portretteert hem als een briljante én egocentrische man, die leeft voor de kunst, die onvermoeibaar productief is en bestaat bij de gratie van het podium. Dáár snijdt hij heikele kwesties aan, daar doet hij aan zelfonderzoek, maar buiten de schijnwerpers weet hij zich met zijn eigen gevoelens en die van anderen vaak geen raad. “Waarom heb je op de begrafenis van moeder niks gezegd?”, wil zijn zus weten. De Jonge kan het niet goed uitleggen. “Wie betaalt de schade van jouw succes?”, vraagt bevriende collega Jacques Klöters. Ook die vraag blijft goeddeels onbeantwoord.
Scheefgroei
“Artiesten en makers groeien consequent scheef”, zegt Alink. “Waar de scheefgroei bij Freek zit? Dat wordt in tachtig minuten wel duidelijk, denk ik. Hij zegt in de film: ‘Ik heb geen vrienden’. Ik ben drieënhalf jaar met deze film bezig geweest, was vaak bij hem thuis, we bellen elkaar geregeld. Maar hij zal niet weten of ik een relatie heb. Freek vindt het leuk om te praten over wat ik van kunst vind, of ik een goed boek heb gelezen.”
Rots in de branding voor de cabaretier is zijn vrouw Hella. “Ze zijn een beetje als John Lennon en Yoko Ono”, zegt Alink. “Ono gaf Lennon ook de kracht om naar zichzelf te kijken en nieuwe dingen te maken. Hella houdt Freek echt in stand, door hem veel ruimte te geven en naar buiten toe zijn grenzen aan te geven, want dat kan hij zelf niet goed. Ze zijn 24 uur per dag samen en allebei heel erg begeesterd.”
Wat ze van de film vonden? “Freek heeft ’m nu drie keer gezien en is er iedere keer heel enthousiast over. Hella ook. Ze vinden ’m heel eerlijk.”
‘Freek’ is vanaf donderdag te zien in de bioscoop.
Lees ook:
De podiumpersoonlijkheid van Freek de Jonge moet de inhoudelijke zwaktes compenseren
Sommige artiesten lijken onvermoeibaar. Freek de Jonge is er zo eentje. Dit jaar wordt hij 75 en hij staat inmiddels al ruim vijftig jaar op het podium. En nog altijd met evenveel overgave en energie als aan het begin van zijn carrière.
Lees ook:
Freek en Hella de Jonge stellen zichzelf tentoon, maar noem dat niet exhibitionistisch
Hella en Freek de Jonge zijn dagelijks aanwezig bij hun eigen tentoonstelling. Ze willen voor de bezoekers een voorbeeld zijn van hoe je creatief kunt leven.
