De taal van Pfeijffer maakt het de acteurs niet makkelijk

Een meeuw van Toneelgroep Maastricht is een verse bewerking van de Russische klassieker De meeuw van Anton Tsjechov uit 1896. Weg met de knechten en de kamermeisjes en de al te scheve man-vrouw-verhoudingen. Weg met de paarden en het kussen van handen ter afscheid.

De bewerking van auteur Ilja Leonard Pfeijffer voelt tijdloos aan en de enscenering van regisseur Michel Sluysmans versterkt dat gevoel. Het toneelbeeld is vrij abstract: de acteurs staan vaak op een rijtje naar de verte te praten. Of ze verstoppen zich in stukken toneeldoek.

Die toneeldoeken, ontworpen door Michiel Voet, zijn fraaie, metershoge prints van bomen, van een winterlandschap, of van diva Arkadina (Wendell Jaspers) in reuzenformaat. In dit stuk geen mobieltjes, computers of iets van sociale media, op dit landgoed op het platteland staat de tijd stil.

Het verhaal gaat over liefde en verlangen in al hun vormen. En over generaties: de have beens en de wannahaves. De gevierde actrice Arkadina die merkt dat ze steeds minder vaak de hoofdrol speelt en steeds vaker haar moeder. De jonge Nina, die zo vreselijk graag beroemd wil worden, maar tot nu toe vooral plattelandsmeisje is.

Het zijn bij elkaar acht mensen van verschillende generaties, allen vervuld van verlangens die vele malen groter zijn dan de werkelijkheid kan leveren. Ze treffen elkaar op het landgoed van Polina, een prachtrol van Esther Scheldwacht, heel knap door Pfeijffer samengesteld uit meerdere (meestal mannelijke) Tsjechov-personages.

Regisseur Sluysmans brengt vaart en humor in het stuk, onder andere door geliefden onhandig op elkaar te laten klimmen in een poging tot intimiteit, door een perfect getimed moment van gedeelde wodka uit acht zakflesjes. Soms wordt er iets te nadrukkelijk geciteerd en naar ‘de oude’ Tsjechov verwezen, waardoor het stuk iets zelfgenoegzaams krijgt.

De taal van Pfeijffer maakt het de acteurs ook niet makkelijk. Hij heeft dikwijls fraaie vondsten, laat ze praten over ‘slagroomwitte burgermannetjes’ en over ‘in gewoontes vastgelopen mensenlevens’. Even zo vaak is zijn taal nauwelijks spreektaal te noemen. Tussenvoegsels als ‘ten overvloede’ en ‘nochtans’ creëren talloze struikelzinnen. Dat hoor je dan ook terug, dat struikelen, dat gevecht om zo’n gezwollen zin natuurlijk te laten klinken.

Het siert de cast dat het heel vaak lukt. Misschien maakt het ze zelfs scherper, want steeds als de acteurs voorbij die taal weten te komen, krijg je wat meer vertrouwen in hun worsteling met het leven. Het valt niet mee, ons bestaan, denk je dan, maar déze toegewijde spelers, die proberen er in elk geval iets moois van te maken.

Nog te zien t/m 4 juni. Info: toneelgroepmaastricht.nl.

Lees ook:
Regisseur theaterstuk Bonita Avenue: ‘Laat hij zijn zoon doodvriezen of belt hij 112?’

Hanneke Braam regisseert de acteurs die de roman Bonita Avenue op de planken brengen. ‘Voor mij is het thema: uitsluiting. De vader die zijn zoon afdankt.’