De symboliek van een steeds weer opduikende Mercedes

Op die bladzijden is het afgelopen met de wat geforceerd luchtige toon waarop Lowietjes leven wordt beschreven, het leven van een mislukkeling, een twaalf-ambachten-dertien ongelukken-figuur. Cruciaal is de dag waarop hij als vierjarig jongetje in het voormalig Nederlands-Indië in zijn onschuld lacht om een Japanner die de Mercedes van het gezin heeft opgeëist en daarmee in een sloot rijdt. Zijn moeder, woedend omdat deze man haar kind tegen de grond smakt, wordt voor straf aan een pilaar gebonden en zo wreed afgeranseld, dat ze haar hele leven pijn blijft houden.

Lijdt Lowietje ten gevolge hiervan aan een Jappenkampsyndroom? Een direct antwoord op die vraag wordt eigenlijk niet gegeven. Smartegeld krijgt Lowietje in elk geval wel. Hij koopt er - oh symboliek - een Mercedes voor. Ook als chauffeur van een rijke oude heer rijdt hij in een Mercedes en als taxichauffeur bestuurt hij eveneens een wagen van dit merk en krijgt dan een keer een Japans gezin in de wagen waarvan de man hem - alweer: oh symboliek - dezelfde vraag stelt als, lang geleden, die Japanner in Indië: is dit een Mercedes?

Ik weet niet of mensen die in een Jappenkamp hebben gezeten zich in dit wat merkwaardige boek zullen herkennen; eerlijk gezegd twijfel ik daaraan. Dat zij destijds in Nederland als reactie op hun verhalen steevast te horen kregen dat het hier in de hongerwinter ook niet meeviel en dat het in Indië tenminste nog warm was, is ongetwijfeld waar maar komt hier wat clichématig over.