De schilderijen van Hannah van Bart laten de bezoeker langzaam toe in hun wereld

Beeldend kunstenaar Hannah van Bart kijkt met al haar zintuigen: niet alleen wat ze ziet komt terecht op haar schilderijen. Haar nieuwste werk is nu voor het eerst uitgebreid te zien in Nederland, in Landhuis Oud Amelisweerd.
★★★★

Het is of Hannah van Bart (Oud-Zuilen, 1963) de kleuren op haar schilderijen heeft aangepast aan de omgeving waar ze nu te zien zijn. Uit gedekte kleuren – zachtroze, grijstinten, zacht groen en blauw – en soms een boslandschap rijzen personages op, mensen en dieren. Hun lichamen zijn vaak niet helemaal ‘af’, ze gaan deels op in de achtergrond. Maar hun ogen richten zich nieuwsgierig op de mensen in de kamer, bezoekers van de tentoonstelling.

Landhuis Oud Amelisweerd is een historische buitenplaats bij Bunnik, een Rijksmonument. De vloeren zijn van kaal hout. Beneden zijn de muren bedekt met uniek historisch behang uit vroegere eeuwen, boven zijn de muren beschermd met lambrisering en wandbespanning in gedekte kleuren. Het Centraal Museum uit Utrecht is tot en met 2026 te gast op deze bovenverdieping, en laat in de lente en in de herfst steeds een gerenommeerde Nederlandse kunstenaar exposeren. Die kunstenaar mag zelf bepalen wat er te zien is, en hoe.

Van Bart koos voor een selectie van haar schilderijen van de afgelopen twintig jaar, die zonder nadrukkelijke ordening over de twaalf kamers zijn verdeeld. Haar werk is vooral geliefd onder Amerikaanse verzamelaars, slechts één schilderij was eerder in een Nederlands museum te zien.

Eén personage, frontaal

De schilderijen geven zich niet direct bloot, het is misschien even wennen aan de traditioneel aandoende benadering: vaak schildert Van Bart één personage, frontaal, dat recht het schilderij uit kijkt. Wie deze mensen zijn, wát ze zijn, daar gaat het niet om – ook al verwarrend, want portretten zien we vaak omdat iemand het belangrijk vindt om te tonen hoe belangrijk de afgebeelde persoon is.

De personen van Van Bart dringen zich niet op, maar ze zijn er wel, samen met hun omgeving: een bos, vogels, een bakstenen muur, die soms nonchalant ook de trui van de aanwezige mens overneemt. Soms ontbreekt er een oog, soms is het ook alleen een uitzicht in een bos. De kunstenaar schildert denkbeeldige figuren en plaatsen, zo valt te lezen in de toelichting, en ze zijn tijdloos, zonder referenties aan mode of techniek.

Dat mag zweverig klinken, lief of gemoedelijk zijn de schilderijen lang niet allemaal. Op één van de drie schilderijen waarop steeds dezelfde persoon is afgebeeld, zijn de ogen bij het derde doek zwartgemaakt. Op de achtergrond sluimert een donker landschap, een silhouet van een molen, op de voorgrond staat deze mens – vrouw of man is niet duidelijk te zeggen – met ernaast een zwarte kat met geel oplichtende ogen.

Kijken met alles wat er in je is

Op een andere manier provoceren de personen in pak, die steeds zittend, en vaak met masker te zien zijn. Eentje heeft de armen over elkaar, grote hondenogen staren de toeschouwer afwachtend aan. In een interview in het fraaie boek bij de tentoonstelling licht Van Bart haar manier van kijken toe. ‘Je kijkt niet alleen met je ogen, maar ook met je zintuigen, met alles wat er in je is, uitgerust met al je ervaringen. Hoe koud het is, hoe vochtig de lucht, hoe het licht valt.’

In Oud Amelisweerd kraakt de houten vloer, de schilderijen laten de bezoekers langzaam toe in hun wereld. Mensen die soms eigenlijk geen zin hadden in een ontmoeting, honden die zich afvragen wat die mensfiguur nú weer heeft bedacht. Beelden uit een herinnering of een fantasie die Van Bart in verf en in kleur weet te vangen, en nu even in deze historische omgeving mogen nestelen.