De macht van het geld is altijd groter

Klimaatactivist Greta Thunberg wreef het de wereldleiders op de klimaattop nog in: “We staan aan het begin van een massaal uitsterven en alles waar jullie over kunnen praten is geld”. Natuurlijk wijst ze op iets wat ze diep van binnen wel weten. De echt belangrijke dingen hebben waarde op zich – de natuur, de liefde, kunst, en welja, de publieke omroep met zijn onafhankelijke inhoud voor alle Nederlanders. Maar geld heeft nu eenmaal de macht om mensen ergens voor te laten rennen.

Ik denk deze week steeds: Eva Jinek. Naar RTL. En ik word er een beetje verdrietig van. Iets doen voor het geld blijkt weer sterker dan iets doen voor een waarde op zich. Jinek zei wel dat ze overstapt, omdat ze dan haar online platform kan uitbreiden: die kans was te mooi. De beloning natuurlijk ook.

Kwaliteit is geen doel op zich

Het blijft voor mij een gevalletje ‘alles van waarde is weerloos’ (Lucebert). Haar onafhankelijkheid delft het onderspit nu haar gesprekken vooral hoge kijkcijfers en adverteerders moeten trekken. Kwaliteit is geen doel op zich, maar een middel om kwantiteit te bereiken. Jammer.

De RTL-collega’s feliciteerden haar trouwens met een enthousiasme dat ik ken van rokers die de ex-roker verheugd aankijken als die toch een trekje neemt. “Jij ook in het kamp dat aan zijn behoeftes toegeeft”, gniffelen ze dan.

Geld en macht, die twee krachten kwamen veelvuldig langs op tv maandag. Bij de Fifa Best Player Awards benadrukte wereldvoetbalster van het jaar Megan Rapinoe in haar speech dat de zaal vol machtige mensen zat. Die konden hun invloed toch eens inzetten tegen racisme en homofobie. Tja, dacht ik. Als ze echt streden voor die weerloze dingen van waarde, zaten ze daar niet in de zaal.

Werken van Rembrandt voorgoed terug

Ook de hele documentaire ‘Marten & Oopjen, portret van een huwelijk’ van Rijksmuseum-chroniqueur Oeke Hoogendijk ging over geld en macht. Het bleek een hard steekspel met de Fransen om die twee levensgrote Rembrandt-portretten (deels) voor het Rijks te verwerven. Voormalig directeur Wim Pijbes was er nog boos over. Hij wilde die kunst naar Nederland halen toen de Franse baron De Rothschild het tweeluik te koop zette. Werken van Rembrandt voorgoed terug naar dit land, ongescheiden: de waarde daarvan is niet in geld uit te drukken.

Maar 160 miljoen euro was PvdA-minister van financiën Jeroen Dijsselbloem te veel na de crisis in 2016. En cultuurminister Jet Bussemaker ‘bezweek’ (dixit Pijbes) onder de druk van de Fransen die de portretten daar wilden houden. Vandaar de uiteindelijk gezamenlijke aankoop.

Blijf vechten voor je inhoud

De huidige directeur Taco Dibbits houdt het nuchter, maar bij Pijbes ligt de verachting in zijn ogen. “We hadden ze gewoon in stilte moeten kopen met een gewaarborgde lening van Financiën”, zegt hij. Het had Hoogendijk gesierd als ze Bussemaker wederhoor had gegund, want de andere belangen die de regering diende, zijn geen onzin. Maar het punt is duidelijk. Wat echt van waarde is, daar moet je voor vechten.

Beste Eva Jinek, blijf vechten voor je inhoud. Als die overstap naar de commerciëlen zo makkelijk was, stapten je collega’s toch allemaal over? Ze weten wel dat ze dan ook iets verliezen. En beste Matthijs van Nieuwkerk: ik wens je wijsheid toe.

Vier keer per week schrijven Renate van der Bas en Maaike Bos columns over televisie.

Lees ook:

Durft Matthijs de overstap ook aan?

“Ah jammer.” Ik vermoed dat veel ‘Jinek’-kijkers dat als eerste dachten toen vrijdag bekend werd dat Eva Jinek naar RTL overstapt. Maar op televisie zag je vooral begrip, felicitaties en – zeker bij RTL’ers – ook pure vreugde.