Fotograaf Ezra Böhm legde gedurende twee jaar de laatste klederdrachtdragers van Nederland vast.
Voor zijn serie The identity of Holland fotografeerde Ezra Böhm de laatste klederdrachtdragers van Nederland, onder meer op Urk, in Scheveningen, Staphorst, Noord-Veluwe, West-Friesland en Volendam. Zo ontmoette hij in Volendam Annie in de Betouw, de laatste vrouw die nog dagelijks in de klederdracht van Volendam rondloopt. Ze droeg één keer een gewone jurk maar voelde zich er enorm in bekeken, vertelde ze hem. De klederdracht, dat is wie zij is.
Het zijn klassieke portretten, schilderachtig, vanwege het heldere licht meer Vermeer dan Rembrandt. We zien prachtig uitgedoste mannen en vrouwen, in stijlkamers, op vissersboten, voor een boerderij, in de duinen. Inderdaad alsof de tijd heeft stilgestaan, met héél af en toe een zweempje nu, zoals bij dat ene tienermeisje, geheel in stijl met hagelwitte kapmuts, maar wel met vette Kim Kardashianwenkbrauwen.
Vanaf april te zien in de Hermitage in Sint-Petersburg
Ezra Böhm (21) is vierdejaars student aan de Fotovakschool in Amsterdam. De serie begon als een opdracht voor school, maar eenmaal bezig kon hij niet ophouden. Hij won er diverse prijzen mee, onder meer de ND Award Discovery of the Year, waardoor de serie in het oog sprong bij de Hermitage in Sint Petersburg. Daar zullen de portretten in april te zien zijn.
Klik op de foto's om ze achter elkaar te bekijken en in te kunnen zoomen.
Hoe raakte hij als jonge student zo betrokken bij traditionele klederdrachten? Van kinds af aan voelt Ezra Böhm een grote fascinatie voor oude culturen en traditionele gemeenschappen, vertelt hij. “Dat begon toen ik 11 was, tijdens een vakantie op Maleisië, waar we op bezoek waren bij een inheemse stam en ik dacht: ja, zó zou ik wel willen leven, zo dicht bij onze oorsprong en bij de natuur. De verbondenheid en de connectie die de mensen daar met elkaar hadden raakten mij. Dat gevoel is altijd gebleven en zo raakte ik geïnteresseerd in de traditionele gemeenschappen die we in Nederland nog hebben.”
In de stad leven we dicht op elkaar maar erg op onszelf, zegt hij. “De meeste stadse mensen zijn de connectie met hun culturele wortels verloren. In een maatschappij vol wereldburgers kun je van jezelf vervreemden. We zijn vooral met onszelf bezig en kennen onze buren amper. Mijn onderzoek naar de culturele geschiedenis van Nederland heeft mij erg geholpen met het vormen van mijn eigen culturele identiteit en heeft mijn wereldbeeld vergroot: wie ben ik, waar kom ik vandaan, waarom leef ik zoals ik leef?”
In die dorpen zag hij de saamhorigheid, de authenticiteit en ook trots op identiteit weer terug. “Zelf ben ik in Volendam geboren en op mijn zevende naar Utrecht verhuisd. Daar woon ik nog. Maar ik vind mezelf nog steeds een dorpse jongen. Als ik op vakantie op een kleine camping ben waar iedereen elkaar kent, voel ik me meteen thuis.”
Los van de gemeenschappen: het gaat hem bij de klederdracht vooral ook om de esthetiek, de verhalen achter de kleding, het duurzame ervan. Pakken en kostuums die na honderd jaar nog steeds draagbaar zijn, in contrast met de snelle wegwerpkleding van nu. Het is duur, maar dan heb je ook wat. Böhm schafte zelf ook een pak aan. Van Urk, op maat gemaakt door een van de weinig kledingmakers die dat nog kunnen.
“Ik hoop het stigma van oubollig te veranderen naar mooie, betekenisvolle en authentieke kleding. Ik draag het bij allerlei gelegenheden, feestjes maar ook spontaan, en ja dan moet ik veel vragen beantwoorden. Mensen vinden het vaak ook mooi en zijn oprecht geïnteresseerd, en ik vind het fijn om het uit te dragen, om de identiteit van mijn land uit te dragen. Zo zie ik dat.”
Sieraden op de pakken van Urker mannen
Elk element van de kleding vertelt iets over de cultuur van de gemeenschappen. Gouden keelknopen, sierlijke oorijzers en broekstukken met Bijbelse taferelen. “De sieraden op de pakken van de Urker mannen zijn veel geld waard, ze droegen hun levensverzekering op het lichaam. Als een visser vroeger van boord sloeg en aanspoelde aan wal, kon men van de sieraden nog een fatsoenlijke begrafenis bekostigen.”
Romantiseert hij de traditionele gemeenschappen niet al te zeer? Waar niet alleen waarden maar ook (strenge) normen kunnen heersen en het individu ondergeschikt is aan het belang van de groep? “Ja, natuurlijk geeft de serie een heel geromantiseerd beeld. Ik haal er voor mezelf uit wat ik belangrijk vind en vertel de verhalen waar we iets van kunnen leren, met de esthetiek voorop. Laten we dit koesteren. Er zijn bijna geen mensen meer die de traditionele kleding nog dragen, ook de meeste mensen op mijn foto’s dragen ze alleen nog bij speciale gelegenheden. Het sterft uit.”
Nu hij klaar is met de klederdrachten stort Ezra Böhm zich in een volgend project op de esthetiek van oude ambachten. Hij fotografeert klompenmakers, jeneverstokers, herders. Cultureel erfgoed.
Ondertussen sluimert bij hem diep van binnen de wens om in een stam te leven, zoals de stam die hij op Maleisië als klein jongetje bezocht. “Vanaf mijn zestiende denk ik daar over na ja. Primitief leven met een kleine groep, jagen, je eigen huis bouwen, zelfvoorzienend zijn, terug naar de oorsprong. Dat is wat ik wil.”
De foto's zijn te zien op www.ezrabohm.com
