De hele zomer kan iedere Rotterdammer kunst maken. Voor de vijfde keer wordt daar ‘All You Can Art’ georganiseerd. Een kunstproject met Antilliaanse wortels.
“Nu moet iedereen luisteren. Nee, luisteren doe je met je oren. Als we samen iets willen maken, moet je je wel aan de regels houden.” Kunstenaar Quinda Verheul zit met een groepje kinderen in een binnentuin achter een winkelstraat tussen een hoop spuitbussen met verf. Ze kijkt streng. Het is bijna vier uur, en de eerste keer vandaag dat de allerjongste deelnemers van kunstmanifestatie All You Can Art hier in Crooswijk even tot de orde moeten worden geroepen.
Eind vorig jaar opende Verheul in het voormalige winkelpand aan de Crooswijkseweg een kunstruimte. Normaal gesproken organiseert ze daar tentoonstellingen en zijn er kunstworkshops. Nu, vanwege All You Can Art, zijn winkel en tuin van dinsdag tot en met zaterdag open voor iedereen. Eerder vanmiddag liet een buurtbewoner zien hoe je bij het verfspuiten druipers – dikke ongewenste verfklodders – kunt voorkomen. Een ander gaf een las-instructie. Het is een gezellige drukte, een mix van mensen van alle leeftijden en achtergronden.
All You Can Art is inmiddels een begrip in Rotterdam. Uitgangspunt is dat iedereen die dat wil kunst kan maken, mits er goede begeleiding is. Dat idee ontstond niet in de havenstad zelf, maar op Curaçao, op het Instituto Buena Bista (IBB). Dat kunstinstituut, opgezet door kunstenaars Tirzo Martha en David Bade, biedt sinds 2006 een vooropleiding voor Curaçaose jongeren met kunstambities. De Kunsthal in Rotterdam hoorde over het project, raakte onder de indruk van de praktijkgerichte aanpak en haalde het naar Nederland.
Tien kunstenaars
Bij All You Can Art in Rotterdam bepalen tien kunstenaars de richting. Ze hebben tentoonstellingen in ‘officiële’ galeries en musea, maar ze houden er ook van om mensen die je daar niet zo vaak aantreft te betrekken in hun werk. Zo’n vijfentwintig geselecteerde geïnteresseerden van veertien jaar en ouder hebben als zomerschool vier dagen per week, zes weken lang les van deze kunstenaars. Op hun beurt helpen zij weer bij het begeleiden van alle mensen, jong en oud, die langskomen bij de verschillende projecten.
In de binnentuin is ook kunstenaar Roxette Capriles in de weer met de kinderen. Ze werd geboren op Curaçao en kwam daar terecht bij het IBB. Ze studeerde aan de Rotterdamse kunstacademie en keerde terug naar de Antillen om zelf les te geven aan het IBB. Nu woont en werkt ze weer in Nederland. Vorig jaar was haar ‘Treasure Junk Museum’ te zien in museum Het Hem in Zaandam, een ruimte vol voorwerpen die in principe weinig waarde hebben, maar samen een schatkamer vormen. Ze was al meerdere zomers betrokken bij All You Can Art. “Het mooie ervan is dat er allerlei verschillende mensen samenkomen”, vertelt Capriles. “Mensen met wie je normaal gesproken niet zou praten, maar vanwege het maken van kunst nu wel een gesprek hebt.”
Capriles helpt een 9-jarig meisje met het figuurzagen van piepschuim. Het meisje wil een hartje maken, een populair motief bij haar leeftijdsgroep. Geen probleem, maar de kunstenaar-in-spe mag wel nadenken over wat ze maakt. “Wat is dit voor hart?” vraagt Capriles haar. “Is het jouw hart? Wat gebeurt er daar? En hoe ga je dat laten zien?” Dit is precies wat ze zo leuk vindt aan het project. “Je laat mensen anders denken over kunst: dat het ook iets is dat zij kunnen maken. Het is hier continu in beweging, je kunt niet voorspellen wat er gaat gebeuren.”
Even schakelen
In de Kunsthal, dat voor het vijfjarig jubileum van All You Can Art het hele auditorium ter beschikking stelt, is het voor de nietsvermoedende bezoeker even schakelen. De ruimte, een brede trap met aan de zijkant een looppad, is volgebouwd en -gehangen met werk van eerdere edities en nieuwe projecten: bouwwerken, interactieve installaties, vaak deels opgebouwd uit gewone gebruiksvoorwerpen. Er hangen schilderschorten, er staan tafels met schilderpapier, er is een drukpers waarmee lino-snedes gedrukt kunnen worden.
Daar is ook kunstenaar David Bade, die destijds op Curaçao aan de wieg stond van het project. Hij werd op het eiland geboren, maar groeide op in Nederland en kwam kwam als veelbelovende kunstenaar al jong in de internationale kunstwereld terecht: hij won de Prix de Rome in 1993, had grote tentoonstellingen in prestigieuze instellingen. “Er werd raar opgekeken toen ik samen met Tirzo Martha op Curaçao het IBB opzette. Lesgeven, werken met mensen zonder highbrow-achtergrond, zonder de naam van een grote instelling erachter, werd niet gezien als iets dat je als serieuze kunstenaar lang kon volhouden.”
Het instituut is op Curaçao gevestigd in een leegstaand deel van een psychiatrische inrichting. Sinds de oprichting ontving het bijna honderd kunstenaars die er een paar maanden kunnen werken en lesgeven aan de Curaçaose kunsttalenten, tachtig zijn inmiddels afgestudeerd aan Nederlandse kunstopleidingen. De activiteiten liggen vanwege corona nu grotendeels plat. Bade: “Martha is nog steeds daar, op dit moment delen we er voedselpakketten uit”. Gelukkig kon het project in Rotterdam wel doorgaan. In een aangepaste en ietwat uitgeklede versie. “Uitwisseling van mensen, ideeën en enthousiasme door kunst, het oppoken van de verbeelding” – daar gaat het Bade om. De medewerking van de Kunsthal waardeert hij enorm.
Bade fietst van de Kunsthal naar de Pretorialaan in Rotterdam-Zuid. All You Can Art-kunstenaar Pris Roos is met een tiental zomerschoolstudenten even neergestreken bij Niffo (‘neef’ in straattaal), een laagdrempelige buurtgalerie. De studenten krijgen een korte presentatie over de ruimte, en maken met meegebrachte teken- en schildermaterialen een tekening voor de galerie.
Interactieve opstelling
Roos gaat als kunstenaar ook graag het gesprek aan met haar directe omgeving. “Mijn ouders kwamen uit Indonesië om in Nederland een toko te beginnen. In die winkel kwam iedereen samen, voor eten en gezelschap, met veel klanten bouwde je zo een bepaalde relatie op. Dat principe gebruik ik ook in mijn kunst: voor mijn project ‘Immigranten’ bezoek ik mensen die niet beschouwd worden als onderdeel van de Nederlandse samenleving, op dit moment in de Tarwewijk, in Rotterdam-Zuid. We praten, ik maak film- en geluidsopnames, en ik schilder een portret dat ik aan de persoon geef, als dank. Zo verandert de vreemdeling in een bekende.” In de Kunsthal heeft ze een interactieve opstelling gemaakt waarbij bezoekers elkaar gelijktijdig in de ogen kunnen kijken en portretteren.
De lunch haalt Roos bij een Surinaamse broodjeszaak, daarna gaat de groep kijken in haar atelier in de Tarwewijk. Voordat ze vertrekken heeft Bade spontaan nog een boodschap voor de zomerschoolstudenten. “Vandaag krijgen jullie een kijkje in de wereld van een kunstenaar die anders werkt dan de meeste kunstenaars. Dit is haar werkterrein, de mensen met wie ze werkt. Geen dure spullen of onbegrijpelijke taal. Maar ook hiermee kan je een groot kunstenaar zijn. Profiteer ervan!”
All You Can Art is tot 30 augustus te bezoeken in de Kunsthal (di-zo) en in Kunstruimte Crooswijk (di-za) in Rotterdam. www.kunsthal.nl
Lees ook:
Wat contrabassist James Oesi leerde van oud-schaatser Beorn Nijenhuis
Rust en regelmaat: sporters weten hoe belangrijk dat is. Maar ook musici kunnen meer bereiken door minder hard te werken en meer rust in te bouwen, zo leerde contrabassist James Oesi van oud-schaatser Beorn Nijenhuis.
Improviseren zonder voorbereiding, hoe doe je dat? Tips van de regisseur en acteurs van ‘De Vloer op’
Wat is de kunst van het improviseren? Topacteurs doen het deze zomer nog één keer voor in het tv-programma ‘De vloer op’. ‘Mijn personage had duidelijk lang opgesloten gezeten.’
