De dood van Julius Caesar is weer nieuws in een zes uur durende, maar nooit vervelende livestream

Theater livestream
Romeinse tragedies
Internationaal Theater Amsterdam
★★★★★

“Vrienden, Romeinen, landgenoten, leen mij uw oor”, zegt acteur Hans Kesting in de rol van politicus Marcus Antonius. Zijn betraande gezicht verschijnt close-up in beeld. Zojuist is Julius Caesar gedood door politieke tegenstanders en in een emotionerende persconferentie geeft Antonius zijn visie op de tragische gebeurtenissen. Onderin het tv-beeld verschijnen nieuwsflitsen over de bestorming van het Capitool en op de achtergrond zijn Trump en Biden te zien.

Afgelopen weekend zond Internationaal Theater Amsterdam een livestream uit van zijn grootste productie ooit: de zes uur durende theatermarathon Romeinse tragedies. Online theater is vaak een beetje behelpen, maar ITA verheft het tot een kunstvorm, waarin tv en toneel haast duizelingwekkend in elkaar overvloeien. Het is een non-stop gefilmde liveshow van oorlogvoerende ­Romeinse politici die zich in hun maatpakken en overhemden nauwelijks onderscheiden van hedendaagse politici.

Voorafgaand aan de uitzending vanuit de Amsterdamse schouwburg vertelt regisseur Ivo van Hove dat de voorstelling in 2008 in première ging en na een wereldtournee nu voor de honderdste keer is te zien. Romeinse tragedies werd vooral spraakmakend, omdat het publiek tijdens de driedelige Shakespeare-bewerking door de zaal en over het podium mocht lopen. Het zat dus letterlijk tussen de gevechten van Coriolanus (Gijs Scholten van Aschat) met de senaat, naast Julius Caesar (Hugo Koolschijn) en zijn ongeruste vrouw Calpurnia (Janni ­Goslinga) of vlakbij een vrijscène van Cleopatra (Chris Nietvelt) en Antonius (Hans Kesting).

Geen publiek, maar cameramannen

Tijdens de livestream is het rondlopende publiek vervangen door cameramannen, die zich dwars over de set bewegen. Het publiek thuis kijkt door hún ogen. Het idee past precies in het concept van de voorstelling, die sowieso al een geslaagde cross-over is van toneel en tv. Van Hove situeerde de drie tragedies (Coriolanus, Julius Caesar en Antonius & Cleopatra) namelijk op de set van een nieuwszender, met op de achtergrond actuele beelden uit het wereldnieuws.

Zo kan het gebeuren dat tijdens het nieuws over de moord op Julius Caesar beelden zijn te zien van rellende groepen op het Museumplein, mét mondkapjes. En tijdens een discussie over de gevluchte generaal Coriolanus verschijnt onderin beeld het tekstbalkje ‘meerderheid van Tweede Kamer wil parlementaire enquête’.

In pauzes praat nieuwsle­zeres Noraly Beyer de kijker een beetje bij. In Shakespeare’s tijd liep het publiek door de zaal en kletsten de mensen dwars door de voorstelling heen, vertelt ze behalve in het Nederlands ook in het Engels voor het internationale publiek.

Als Romeinen met een glas wijn aanliggen op de bank

In de scènes die volgen – er zijn 35-plus decorwisselingen – kan het publiek als ware Romeinen met een glas wijn aanliggen op de bank. Wie de bijbehorende bezorgmaaltijd, Romeins rantsoen, heeft besteld, kan genieten van geroosterde knollen, gevulde cannelloni en honingzoete hibiscus­pudding. Alleen de druiventrossen en koelte toewaaiende bedienden ontbreken.

De Romeinse tragedies voltrekken zich in commissievergaderingen, hoog oplopende conflicten in de wandelgangen, talkshows en persconferenties, en de marathon van zes uur verveelt ook thuis geen moment. Hoog­tepunten zijn de indringende toespraak waarin Kesting zijn vriend Julius Caesar betreurt en de smeekbede van Frieda Pittoors in de rol van de moeder die haar zoon vraagt in godsnaam géén oorlog te ontketenen.

De voorstelling maakt duidelijk dat oorlogszucht in ruim 2000 jaar niet wezenlijk is veranderd.