'De Club' is een aanklacht tegen kuddegedrag in het nachtleven

Halverwege het gesprek citeert Rolinde Hoorntje een dj uit de Berlijnse clubscene die ze onlangs interviewde: " 'Ik ken een hele hoop mensen die met heel veel onzin een carrière hebben gebouwd.' Dát is waar mijn boek over gaat!"

Hoorntje (35) schrijft sinds 2011 voor NRC Handelsblad. Ze studeerde rechten, belandde in de advocatuur, zonder dat eigenlijk echt leuk te vinden. Dat schreef ze met twee anderen van zich af in project 'Zo Zuidas', in boekvorm, blogs en columns. Schrijven lag haar meer. Ze zei de advocatuur vaarwel en begon in de journalistiek - waarin ze nu wél doet wat ze leuk vindt: schrijven over het nachtleven en elektronische muziek. 'De Club' is haar debuutroman, waarmee ze het clubleven een bijtende spiegel voorhoudt.

De hoofdpersoon is de 30-jarige Shane. Een clichématige hipster - longboard, knotje - die, zoals wel meer millennials, doelloos door het leven dwaalt, zuchtend onder een verstikkende quarterlifecrisis. Hij is ontslagen bij zijn suffe baantje, zijn relatie is éénrichtingsverkeer. Via-via rolt hij het nachtleven van Amsterdam in: het lijkt hem leuk om 'iets met muziek' te doen.

Probleem alleen: Shane heeft geen enkel noemenswaardig talent. Behalve voor het achterlaten van een eerste indruk. Het lukt Shane om zich een weg omhoog te bluffen, al dan niet per ongeluk over de rug van anderen.

Hoorntje schetst een vrolijke en tegelijkertijd deprimerende wereld vol rondfladderende insta-influencers, snapchatmeisjes, snuivende feestorganisatoren en muzieksnobs die zichzelf veel te serieus nemen.

Het is een satirische blik op de minder mooie kanten van het nachtleven. Bovenal is het een aanklacht tegen de aandachtseconomie, waarin het niet langer om inhoud gaat maar vooral om imago. En Shane? Gewoon een eikel. Best riskant, een roman schrijven met zo'n onsympathieke hoofdpersoon.

"Precies! Maar ik wílde dat de lezer er een beetje naar van werd. Het moet een discussie aanwakkeren. Ik wilde een extreme narcist neerzetten: iemand die alleen maar bezig is met de buitenkant. Gaandeweg krijg je begrip voor hem: want we zijn tegenwoordig continu bezig met de volgende post, de volgende like, met hoe we overkomen op anderen. Iedereen moet zien hoe goed je bent. Daar word je vanzelf narcistisch van. Dat is eng, maar het fascineert me ook."

Creatieve broedplaats

We zitten aan de bar bij een hip hoofdstedelijk etablissement - alle tafeltjes zijn ingenomen door stuurs kijkende laptop-zzp'ers. Aan de overkant van de straat wijlen club Trouw, waar nu een studentenhotel is gevestigd. Een passende plek: De Club kwam deels voort uit haar ervaringen in het nachtleven, deels uit wat ze tegenkwam toen ze jaren terug voor zichzelf begon in een creatieve broedplaats, zo eentje waar talloze twintigers heel dynamisch zitten te wachten totdat er eindelijk eens een opdrachtgever belt.

Voor Hoorntje is het nachtleven een plek van verbroedering, een plek waarin je mensen tegenkomt die je anders nooit had ontmoet. Maar daar, en tijdens interviews met artiesten, kreeg ze ook oog voor de minder mooie kanten, de oppervlakkigheid, de hypes, waar iedereen als een blinde kudde achteraan holt.

"Ik keek met verbazing naar wat soms kwam bovendrijven in de mainstream. Waarom doken sommige artiesten plots op álle festivals op, als de kiloknallers van dat seizoen? Hoe konden die enorm veel aandacht genereren, zonder dat hun muziek daadwerkelijk interessant was? En waarom moeten die mensen in de vruchtbare humuslaag daaronder keihard knokken zonder dat ze ooit gehoord worden?"

Ze wijt deze donkere kanten aan vier ontwikkelingen. "Allereerst: er komt veel meer muziek uit dan vroeger. Er zijn veel meer dj's. Alles is dankzij internet toegankelijk, en de markt is daardoor zo overvol dat zichtbaarheid álles is." En daarmee is aandacht het onbetaalbare kapitaal geworden.

"Vervolgens: vroeger verdiende je geld met het verkopen van je plaatjes. Maar tegenwoordig moet je in de muziekindustrie evenementen organiseren om te verdienen. Daarvoor moet je mensen op de been krijgen. Daarvoor moet je op alle juiste sociale kanalen zichtbaar zijn.

"Punt drie, de omloopsnelheid is veel groter geworden, waarmee de aandachtsspanne van het publiek kleiner wordt. Kijk naar nieuws, naar hypes, kijk überhaupt naar content online - en dus ook muziek. Mensen hebben geen geduld meer voor een heel album. Een nummer is een hit, en dan dendert iedereen door naar de volgende hype. Als artiest moet je daarbinnen continu die zichtbaarheid vasthouden.

"Want net als kranten of praatprogramma's kijken ook festivals naar elkaar. Oh, hebben zij Martin Garrix op de voorpagina, dan moeten we die ook hebben. Oh, hebben zij The Black Madonna op het affiche? Die moeten wij dan ook boeken. Ook festivals en clubs spelen op safe en duiken op de namen waarvan ze weten dat die genoeg mensen op de been brengen."

Populisme

De laatste ontwikkeling is dat sociale media het muzieklandschap veel democratischer hebben gemaakt. "Wat op zich goed is, maar daarmee is ook het populisme opgekomen binnen de muziekscene. Kuddegedrag dat versterkt wordt door de algoritmes van Facebook. Mensen die niet zoveel tijd hebben om zich te verdiepen in muziek, zien alleen dj's voorbijkomen over wie iedereen het heeft. Wat dat effect weer versterkt."

Dat zien we in haar roman wanneer Shane in een dronken bui een filmpje online zet, waarin hij zich voordoet als een mysterieuze artiest. Wanneer dat plots viral gaat, willen alle hippe festivals hem boeken. Dat Shane geen idee heeft hoe hij überhaupt muziek moet maken is volledig secundair.

Haar boodschap beperkt zich niet alleen tot het nachtleven. Ook andere sectoren moeten uitkijken voor die vluchtigheid en versnippering. En het boek levert commentaar op alle millennials die maar denken dat ze creatief bezig móeten zijn. "Iedereen denkt dat ze na een YouTube-cursus ook dj kunnen worden. Nee! Je moet je platen kennen, muziekhistorie kennen, lang schaven aan je eigen geluid."

Duurzaam platform

Maar - natuurlijk is er een maar - Hoorntje wil graag een nuance maken. "Het boek is een dystopie. Om mijn boodschap te laten overkomen. Maar er werken in het nachtleven genoeg mensen die wél voor de inhoud gaan: Rush Hour, Dekmantel, Red Light Radio - allemaal organisaties die oprecht voor de muziek kiezen, die artiesten die zij goed vinden een duurzaam platform willen bieden." Die kant van het nachtleven en muziek kan ze kwijt in haar werk voor de krant. "Ik probeer daarin echt te kiezen voor de muziek. Soms tot frustratie van de redactie. 'Komt zij weer aan met zo'n obscuur type.'"

Hoorntje wijst uit het raam, naar de overkant van de Wibautstraat. "Ik heb daar prachtige momenten gehad - dat zit óók in het boek. Ik herinner me nog een geweldige avond. Mijn ex was er ook, die stond op de dansvloer te zoenen met een ander meisje, en ik dacht: ohmegod. Janken, alles - maar dj Steffi draaide zo'n fantastische set. Hoe kan het dat je zo veel pijn voelt en muziek je alsnog zo kan troosten? Voor mij is dat waar het nachtleven over gaat."

Rolinde Hoorntje
'De Club'
Prometheus
312 pagina's
€ 19,99

Meer lezen over boeken? Kijk op trouw.nl/boekrecensies