Review
De boot naar Egypte zal nooit komen
Maryse Condé: Kolonie De Nieuwe Wereld. Vert. Rosa Pollé. In de Knipscheer, Amsterdam; 300 blz. - ¿ 45.
De sekte is afkomstig uit Guadeloupe en is op doortocht naar het beloofde land, Egypte, gestrand in de dommelende provincieplaats, die er aanvankelijk een toeristische attractie in ziet. De leider Aton meent de reïncarnatie van de Egyptische zonnegod te zijn.
De romanfiguren menen aanvankelijk allemaal de God uit hun dromen gevonden te hebben. Maar aan het eind verwoordt de pedofiele Duitser Rudolf het ontluisterende inzicht dat er geen Beloofd Land bestaat: “Waar we ook heengaan, we zullen dezelfde persoon blijven met dezelfde angsten en hetzelfde lot.”
Rudolf komt op een ogenblik dat de sekte al lang op haar retour is. De wereldpers had zich op andere religieuze hypes gestort en de volgelingen verlieten Aton massaal. De armzalige enkelingen die er nog zijn, weten dat de boot naar Egypte nooit zal komen. Hun religieuze riten zijn verworden tot plichtmatige prevelementen. Niemand weet meer of dwaasheid wijsheid is of wijsheid dwaasheid.
Hoe fantastisch de figuren ook zijn en wat voor vreemde kronkels ze ook maken, Maryse Condé weet ze als doodgewone mensen te laten overkomen. De religieuze waanzin laat ze zien als een algemeen menselijke eigenschap. Wat de romanfiguren doen is eigenlijk niets anders dan dromen en elk mens droomt wel eens. Het gaat fout als er andere mensen nodig zijn voor de uitvoering van de droom in de werkelijkheid en al die illusies zijn in wezen heel begrijpelijk.
De kolonie De Nieuwe Wereld staat ook symbool voor Zuid-Amerika en het Caribisch gebied. De nieuwe mensheid daar is niet meer dan het oude liedje dat zich herhaalt. Het is een illusie te denken in een leeg continent een betere maatschappij te kunnen scheppen, want de mensen die erheen gaan, blijven dezelfde met dezelfde angsten en hetzelfde lot.
Ondanks alle tragiek en noodlot is de roman 'Kolonie De Nieuwe Wereld' geen sombere roman. Daarvoor is het armzalige leven van de figuren met te veel warmte beschreven. En zonder lichtpunt is de roman ook niet. Daar zorgt een subtiele verwijzing naar het motto van de roman voor. Het motto is: 'In je dromen ben je alleen'.
Hier denk je aan terug als een beroemde romanschrijver zich naar Santa Maria spoedt, omdat de tragedie van De Nieuwe Wereld een kolfje naar zijn hand is en een gemeenteraadslid becommentarieert: “Gelukkig zijn de schrijvers die alles tot romanstof maken! De rest van de mensheid weet het slechts te ondergaan.” Maryse Condé stelt schrijvers voor als de gebenedijden, bijna als de gezalfden van de religie die kunst heet, want alleen fictie schept een nieuwe wereld. Deze gerealiseerde droom beschadigt anderen niet, hij bewerkt zelfs een catharsis bij degenen die hem meedromen.
