De Spyker 60 HP moest in 1903 de harten winnen voor het automobilisme in Nederland. En dat doet-ie nog steeds, vanuit een museumtorentje in Den Haag.
Positieve cultuuruitingen over de automobiel zijn een schaars goed in Nederland. In films, boeken, design, noch het publieke debat is groot enthousiasme over auto’s, autorijden en aanverwante zaken te bespeuren. Nederland mag dan graag kijken naar Britse tv-programma’s zoals TopGear, de eigen autocultuur blijft een blinde vlek. Socioloog Kees Schuyt benoemde dit in zijn standaardwerk over de jaren vijftig, de tijd van massamotorisering.
Schuyt merkte op dat automobilisme in Nederland geen werk van de verbeelding was en is. Dat was het kortstondig wel in de jaren vijftig en zestig toen de auto een algemeen vrijheidssymbool werd. Men reed met de deux-chevaux zo van Rotterdam naar Rome, nagestaard door bermtoeristen. Na die onbezorgde tijd belandden de opinies, tot vandaag toe, in de groef van het cultuurpessimisme. ‘Nederland’ vindt de auto een vuil, opdringend en banaal apparaat. Wij fietsen liever.
Mysterieus torentje
Eén van de plekken in Nederland waar wel eer wordt betuigd aan de auto, namelijk het Louwman Museum in Den Haag. Natuurlijk vind je er ook hoogtepunten uit de nationale autogeschiedenis. Aangezien er weinig Nederlandse merken van belang zijn, is de collectie vooral onbevooroordeeld internationaal met allerlei historische topstukken van allure. Eén museumvleugel aan de N44 Den Haag-Wassenaar valt op: een mysterieus torentje dat aan het museum vastzit.
In die toren staat de Spyker 60 HP uit 1903, een auto uit de beginjaren van de automobiel en, aldus het museum, in zijn tijd een auto vol technische wereldprimeurs. De eerste auto met een zescilinder-benzinemotor. De eerste met vierwielaandrijving. De eerste met een remsysteem voor vier wielen. Nederlands bijdrage aan de automobielgeschiedenis mag dan beperkt zijn, dit is het topstuk. En dat verdient blijkbaar een eigen torentje.
Sigaar op wielen
Waar je naar kijkt in dat torentje, lijkt nog het meest op een grijsblauwe sigaar op wielen. Het is een raceauto, iets wat Spyker toen niet aan de (meestal) vermogende man bracht. Het is amper voor te stellen dat dit een jong familielid is van de Gouden Koets uit 1898. De gebroeders Hendrik Jan en Jacobus Spijker verlegden na hun hoogtepunt in de koetsenbouw de aandacht in 1899 naar een nieuw, sensationeel fenomeen: de automobiel. Na de Spijker-Benz kwamen de eigen modellen, limousine-achtige auto’s.
De Spijker 60 HP uit 1903 staat in een speciale vleugel van het Louwman Museum in Den Haag: een auto vol technische wereldprimeurs.
Rijdend reclamebord
De Spyker 60 HP werd gebouwd als rijdend reclamebord. Door mee te doen aan internationale races kon je de kwaliteit van je merk bewijzen. Spyker reed met een ander type de race Parijs-Peking. Het ging in 1903 überhaupt ook om het genereren van algemene positieve aandacht voor de automobiel. De auto was nog geen vanzelfsprekend geaccepteerd vervoermiddel. De Spyker 60 HP zelf deed niet aan belangrijke races mee. Ook als pr-machine haperde die. Spyker ging meermaals failliet.
Spyker is één van de twee grote startpogingen geweest om ook Nederland aan een zelfscheppende auto-industrie te helpen, die microkosmos waar uiteenlopende ambachten en wetenschappen voor hoog- en laagopgeleiden samenvloeien om tot één complex eindproduct te komen: de auto. In veel landen leidt autoproductie tot gezamenlijke en breed gedeelde herinneringen en emoties. Wie naar de ondergang van Spyker en Daf kijkt, die ontdekt echter vooral onverschilligheid.
Meer lezen?
In deze Tijdgeest vindt u nog meer verhalen over de auto:
• Weg die auto! Wat een bevrijding
• In Groningen is niet langer de auto, maar de mens de baas in de straat
Lightyear is een nieuwe start-up die dit jaar met een auto vol zonnepanelen komt, de One.
Hendrik Jan Spijker verdronk met een nieuwe Engelse geldschieter bij een scheepsramp in 1907 voor Hoek van Holland. De fabriek werd door investeerders voortgezet tot 1924, zonder de verbeelding. In het kleinst denkbare krantenbericht werd de dood van Jacobus gemeld in 1932. Hij was nog net niet helemaal vergeten. Van de Daf personenauto’s nam Nederland actief afscheid met achteruitrijdraces die op tv werden uitgezonden. Er sneuvelden veel Dafjes. Niemand maalde erom.
Geen werk van verbeelding, het automobilisme in Nederland. Tot nu. Een nieuwe start-up, Lightyear, komt dit jaar met de elektrisch aangedreven zonneauto One, de auto vol zonnepanelen. Uniek. Het automobilisme is alsnog tóch werk van verbeelding. Ook hier. Louwman kan er een toren bijbouwen.
Lees ook:
Het Nederlandse Lightyear heeft eerste grote bestelling binnen voor ‘rijdende zonnepanelen’
Na aarzelende beginjaren ziet de toekomst er voor het Nederlandse zonne-automerk Lightyear hoopgevend uit. Massaproductie komt in zicht.
