Opinie
Culturele diversiteit in de kunsten sneuvelt als eerste
Aan culturele diversiteit in de kunsten komt een einde, als je ziet hoe weinig geld daar nog voor uitgetrokken zal worden in de drie belangrijkste subsidiepotten (de landelijke basisinfrastructuur 2013-2016, de laatste gemeentelijke kunstenplannen en het recente besluit van het Fonds voor de Podiumkunsten).
Maar heeft die diversiteit ooit wel echt bestaan? Toen het onderwerp in 1998 op de agenda werd gezet door cultuurstaatssecretaris Rick van der Ploeg, was de reactie uit het culturele veld aanvankelijk ook niet enthousiast. Van der Ploeg had in zijn cultuurnota namelijk geconstateerd dat de cultuursector vooral wit was, er slechts een beperkte publieksgroep werd bereikt, en dat de sector te gemakkelijk achteroverleunde, alsof de 'cultuur' af was. Dit terwijl er zwaar geleund werd op overheidssubsidie. De staatssecretaris achtte het noodzakelijk dat er een wisselwerking ontstond tussen aanbod en publiek. Hoewel de insteek vooral gericht was op het betrekken van etnische groepen, ging de diversiteit ook over de toegang van meer jongeren tot het elitaire bastion en het bereiken van andere bezoekers dan de usual 'rijke, grijze muizen'.
Veertien jaar later is er weinig veranderd. In de basisinfrastructuur bijvoorbeeld ontbreken, mede door de grote bezuinigingen waarmee de Raad voor Cultuur te maken heeft gekregen, multiculturele instellingen. De Raad heeft zelfs min of meer afstand genomen van de invulling van culturele diversiteit door etniciteit. Hij spreekt over 'mengculturen in steeds wisselende samenstellingen' en transnationale gemeenschappen. Ook in de gemeentelijke kunstenplannen valt een dergelijk proces te lezen. De gemeente Den Haag bijvoorbeeld rept over een andere invulling van de term culturele diversiteit dan alleen de etnische. De gemeente noemt het laatste zelfs een 'verouderde' aanpak.
MC Theater
Een multiculturele organisatie die het desondanks in het culturele veld nog lang heeft weten uit te houden, is MC Theater in Amsterdam. In de vorige kunstenperiode kreeg dat nog ruim 1 miljoen euro uit Den Haag, maar door de nieuwe indeling van de basisinfrastructuur is er geen plaats meer voor dit soort (wijkgerichte) productiehuizen. Zo valt ook landelijk het doek voor het Amsterdamse RAST van Celil Toksöz, een ander uithangbord van culturele diversiteit. Beide productiehuizen zijn nu afhankelijk van de Amsterdamse Kunstraad en fondsen. Deze instellingen zien zich echter, net als de Raad voor Cultuur, niet alleen met krimpende budgetten geconfronteerd, maar ook met een toename van aanvragen die in Den Haag geen gehoor meer krijgen. MC Theater zag de bui al hangen en koos voor de uitstapregeling van de Amsterdamse Kunstraad: eenmalig een pot geld mee, op voorwaarde dat ze geen subsidieaanvraag meer indienen.
Helaas ziet zowel MC Theater als Rast nu ook hun subsidieaanvraag bij het Fonds voor Podiumkunsten afgewezen. Dat wil zeggen: Rast heeft een positief advies gekregen, maar het geld is op. Eenzelfde lot treft theatergroep Likeminds in Amsterdam. De subsidieaanvraag van De Nieuw Amsterdam (DNA), de erfenis van Rufus Collins, die multicultureel theater in de jaren tachtig op de kaart zette, is eveneens afgewezen.
Wereldmuziek
De kaalslag op het gebied van culturele diversiteit beperkt zich niet tot het theaterveld. Op het terrein van wereldmuziek dreigen in Amsterdam de Noord-Afrikaanse muziekinstelling Marmoucha en het Tropentheater te verdwijnen. In Rotterdam krijgen het Zomercarnaval en Dunya nog maar de helft uit de plaatselijke subsidieruif. Het Roots Festival moet het met 120.000 euro uit Amsterdam doen, Africa in the Picture krijgt nul op het rekest, evenals Appelsap, de enige hiphop-organisatie in Amsterdam. NiNsee, het nationale symbool van het Nederlandse slavernijverleden, wordt na tien jaar opgedoekt.
Natuurlijk zijn vele culturele instellingen getroffen door de bezuinigingsdrift van rechts Nederland. Zwakke instellingen krijgen niet meer het voordeel van de twijfel. Relatief veel multiculturele initiatieven blijken te zijn getroffen. Dit doet vermoeden dat het idee van culturele diversiteit toch geen vaste inbedding in de cultuursector heeft gekregen. Wat overblijft is een Code Culturele Diversiteit die culturele organisaties vrijblijvend kunnen volgen. Het lijkt op een achterhoedegevecht. Hopelijk zal de nieuwe regering weer meer oog tonen voor een divers cultureel veld in de kunsten.
undefined
