Concertgebouworkest gaat met Herreweghe en Haydn, én met Mäkelä en Mahler op tournee

Klassiek
Concertgebouworkest
Haydn ‘Die Schöpfung’
★★★★

Weet u wie de buurman van Bach is in het Concertgebouw? Vermoedelijk zullen maar weinig mensen het antwoord op deze vraag goed hebben. Zelfs degenen voor wie het Concertgebouw zo ongeveer als tweede huis fungeert.

Beethoven is het niet, noch Brahms of Bruckner om maar eens drie van de meest uitgevoerde B-componisten daar te noemen. Nee, die buurman is niemand minder dan Haydn. Zijn naam staat met gouden letters fier in de cartouche boven de rechterloge. De linkerloge moet het dan weer met Lully stellen, die daar in zijn cartouche de onopvallende buurman van Händel hangt te wezen.

Muziek boordevol humor

Maar Joseph Haydn dus. Dat hij daar tussen Bach en Beethoven in hangt zegt iets over zijn status in de periode dat het Concertgebouw werd opgeleverd. Dat weinigen die prominente cartouche opmerken, zegt dan weer iets over hoe we tegenwoordig tegen Haydn aankijken misschien. Leuke componist, muziek boordevol humor, intelligentie en geestigheid, maar geen Mozart of Beethoven.

Hoe onterecht dat is bewees het Concertgebouworkest (CO) donderdag met een bruisende uitvoering van Haydns oratorium Die Schöpfung. De oude Haydn, hij was al pensioengerechtigd in 1798, behaalde er terecht zijn grootste successen mee in Wenen en Londen. Het CO had de Belgische oude muziekspecialist Philippe Herreweghe voor dit meesterwerk uitgenodigd. Die bracht zijn eigen, onvolprezen koor Collegium Vocale Gent mee.

Lichte ontsporingen of bijna-ontsporingen

Aan de moeilijk te ontcijferen slagtechniek van Herreweghe (wat een verschil met die van Klaus Mäkelä vorige week op dezelfde plek) zijn de musici van het CO inmiddels wel gewend. Ook al ging donderdag niet alles even vlekkeloos in de communicatie. Lichte ontsporingen, of bijna-ontsporingen. Maar de knisperige klank die we daar voor terug kregen vergoedde veel.

Zoals de tortelende fagotten, of de drie schitterend samenspelende fluiten. Uiteraard had Herreweghe de eerste en tweede violen van elkaar gescheiden, omdat dat in Haydns dagen ook zo was. Het non-vibrato gaf de strijkersklank een enorme helderheid.

Mooi geheimzinnig was de schildering van de chaos, en de plotse explosie bij Und es ward Licht lukte grandioos. Daarna kon de onbekommerde schildering van zee, zon, maan, sterren, dieren, natuur en alles wat de schepping zo mooi maakt beginnen. Koor, orkest en solisten hadden er zin in. Werner Güra was optimaal gecast in de tenorpartij, net als bas Florian Boesch en sopraan Robin Johanssen.

Onbekommerd in stralend majeur

De laatste twee zongen Adam en Eva in het laatste deel van het oratorium. Een en al paradijselijke gelukzaligheid. Haydn stopte zijn verhaal vóór de zondeval. En dus zong Eva onbekommerd dat Adams wil wet is, en dat deed ze zonder enige tegenspraak in stralend majeur. Andere tijden.

Het orkest gaat nu met Herreweghe en Haydn, én met Mäkelä en Mahler op tournee naar Berlijn, Keulen en Luzern. In die laatste plaats moet je maximaal 330 euro neertellen voor Haydns Schöpfung. In het Amsterdamse Vriendenloterij Zomerconcert kostte precies dezelfde uitvoering donderdag hooguit 60 euro. Iets is er in die volmaakte schepping niet helemaal goed gegaan.

Herhaling maandag in Luzern, dinsdag in Keulen.

Lees ook:

Klaus Mäkelä maakt met Mahler een historische vuurdoop in Amsterdam

Het was vrijdag geen inauguratieconcert, want Klaus Mäkelä begint pas in 2027 officieel als chef-dirigent van het Concertgebouworkest (CO). En toch was dit in alle opzichten verbluffende concert óók een inauguratie.